Ucieczka z zakładu poprawczego w myśl art. 242 § 1 k.k.

Umieszczenie nieletniego w zakładzie poprawczym nie jest pozbawieniem wolności w myśl art. 256 § 1 k.k. [art. 242 k.k.]

W cytowanej ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich umieszczenie w zakładzie poprawczym jest jednym z przewidzianych w niej środków zapobiegania i zwalczania demoralizacji oraz przestępczości nieletnich. W myśl art. 5 tej ustawy: "Wobec nieletniego mogą być stosowane środki wychowawcze oraz środki poprawcze w postaci umieszczenia w zakładzie poprawczym; kara może być orzeczona tylko w wypadkach prawem przewidzianych, jeżeli inne środki nie są w stanie zapewnić resocjalizacji nieletniego". Wymieniony przepis oddzielnie mówi o środkach wychowawczych i poprawczych z jednej strony oraz odrębnie o karze - z drugiej strony. Ustawa stanowi następnie, że sąd orzeka o umieszczeniu nieletniego w zakładzie poprawczym (por. np. art. 6), natomiat skazuje go wtedy, gdy wymierza mu karę (por. np. art. 13).

Lektura cytowanej ustawy wskazuje na to, że rezygnuje ona z represji jako środka stosowanego wobec nieletnich. Głównym celem tej ustawy - jak to zresztą wprost wynika z jej art. 3 § 1 - jest dobro nieletniego, rozumiane jako osiągnięcie korzystnych zmian w jego osobowości i zachowaniu się. Zmiany te powinny umożliwić nieletniemu prawidłowy jego rozwój oraz właściwe funkcjonowanie zarówno w życiu osobistym, jak i społecznym. W tej sytuacji utrzymany w ustawie środek poprawczy - umieszczenie w zakładzie poprawczym utracił swój dawny charakter quasi-kary i stał się w istocie swoistym, wyjątkowym środkiem o zadaniach wychowawczych.

Uwzględniając te unormowania, należy stwierdzić, że na ich tle brak wystarczających podstaw do twierdzenia, iż umieszczenie w zakładzie poprawczym wykazuje istotniejsze podobieństwo do kary pozbawienia wolności. Wypływa z tego wniosek, że obowiązujące przepisy nie dają podstaw do uznania, iż umieszczenie w zakładzie poprawczym stanowi pozbawienie wolności w rozumieniu art. 256 § 1 k.k. [art. 242 k.k.]

Uchwała SN z dnia 18 czerwca 1985 r., VI KZP 8/85

Standard: 39625 (pełna treść orzeczenia)

Umieszczenie skazanego w zakładzie poprawczym jest pozbawieniem wolności w myśl art. 256 § 1 k.k. [art. 242 § 1 k.k.].

Sformułowanie: "Kto uwalnia się sam, będąc pozbawiony wolności (...)" wskazuje, że chodzi tu nie tylko o karę pozbawienia wolności lub tymczasowe aresztowanie, lecz o każde, zarządzone przez sąd lub uprawniony do tego organ procesowy, faktyczne pozbawienie wolności, a więc także o umieszczenie skazanego w zakładzie poprawczym.

Uchwała SN z dnia 26 sierpnia 1977 r., VII KZP 30/77

Standard: 40303 (pełna treść orzeczenia)