Naruszenie miru na szkodę osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej

Uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 1990 r. - V KZP 33/89 wyjaśniająca, iż "pokrzywdzonym przestępstwem, o którym stanowi art. 171 § 1 k.k. może być także osoba prawna, instytucja państwowa lub społeczna, choćby nie miała osobowości prawnej", została podjęta in abstracto, co nie wyklucza, że w konkretnej sprawie sąd orzekający nie może stwierdzić, iż ze względu na niezrealizowanie przez sprawcę materialnego elementu czynu, tj. jego społecznego niebezpieczeństwa, sprawca taki nie popełnił przestępstwa określonego w art. 171 § 1 k.k.

Nie ulega wątpliwości, że oskarżeni nie opuścili szkoły wbrew żądania jej dyrektora. W kwestii tej rewidujący zarzucił, że oskarżeni nie opuszczając pomieszczeń szkolnych nie popełnili przestępstwa określonego w art. 171 § 1 k.k., ponieważ przedmiotem ochrony prawnej tego przepisu jest szeroko pojęty, tradycyjnie nazywany "mir domowy", co powoduje, że przestępstwo określone w tym przepisie może być zwrócone jedynie przeciwko dobru osoby fizycznej, a nie przeciwko urządzeniom służącym instytucjom państwowym lub społecznym.

W związku z powyższym poglądem godzi się zauważyć, że był on przeważający w literaturze w czasie, kiedy byli sądzeni oskarżeni oraz gdy była wnoszona rewizja nadzwyczajna w tej sprawie (marzec 1990 r.). Jednakże Sąd Najwyższy w uchwale siedmiu sędziów z dnia 13 marca 1990 r. stwierdził, że sprawca dopuszcza się przestępstwa określonego w art. 171 § 1 k.k., także wtedy, gdy nie opuszcza miejsca, o jakim mowa w tym przepisie, wbrew żądaniu osoby fizycznej, będącej organem uprawnionym do działania w imieniu osoby prawnej, instytucji państwowej lub społecznej. W świetle zatem powyższej uchwały dyrektor szkoły, jako osoba fizyczna, jest organem uprawnionym do działania w imieniu tej szkoły i ten, kto nie opuszcza pomieszczeń szkolnych wbrew żądaniu dyrektora szkoły, może być uznany za sprawcę przestępstwa określonego w art. 171 § 1 k.k.

Z zebranych dowodów wynika, że oskarżeni księża pozostali w budynku szkolnym na życzenie i wyraźną prośbę prowadzącej akcję protestacyjną młodzieży, wznoszącej pod adresem wychodzących ze szkoły księży okrzyki: "nie opuszczajcie nas, zostańcie z nami". To właśnie takie wołanie zadecydowało, że oskarżeni księża, nauczający w punktach katechetycznych religii młodzież z Zespołu Szkół Zawodowych w W. postanowili z młodzieżą tą pozostać i nie zastosowali się do polecenia dyrektora szkoły co do jej opuszczenia. Oskarżeni byli duchownymi - i jak to słusznie podkreślono w rewizji nadzwyczajnej - ich powinności w określonych sytuacjach są oczywiste oraz wynikają z ich powołania i etyki chrześcijańskiej. Tego rodzaju zachowanie, jakie zademonstrowali oskarżeni księża, było już znane powszechnie z okresu lat 1980-1981, kiedy to księża pozostawali w zakładach pracy ze strajkującymi robotnikami, aby wykonywać wśród nich posługi kapłańskie. Nie inaczej też zachowali się oskarżeni Marek Ł. i Andrzej W. Obaj też wyjaśnili, że spełniali w szkole jedynie rolę duszpasterską i że przebywanie z młodzieżą było obowiązkiem sumienia, w związku z czym, gdyby sytuacja się powtórzyła, zachowaliby się tak samo.

Wobec zatem zaistnienia wręcz potrzeby pozostania oskarżonych księży z młodzieżą, która podjęła akcję protestacyjną przeciwko zdjęciu przez dyrekcję szkoły zawieszonych przez młodzież w klasach szkolnych krzyży, nie sposób jest przypisać oskarżonym, że w tej sytuacji, nie stosując się do polecenia dyrektora szkoły co do jej opuszczenia, zrealizowali oni materialny element czynu, a zatem, że czyn ich był społecznie niebezpieczny, jak tego wymaga definicja przestępstwa zawarta w art. 1 k.k.

Wyrok SN z dnia 3 grudnia 1991 r., V KRN 84/90

Standard: 38846 (pełna treść orzeczenia)

Pokrzywdzonym przestępstwem, o którym stanowi art. 171 § 1 k.k. [art. 193 k.k.], może być także osoba prawna, instytucja państwowa lub społeczna, choćby nie miała osobowości prawnej, jeżeli wdarcie się do miejsca określonego w tym przepisie lub nieopuszczenie takiego miejsca nastąpiło wbrew żądaniu osoby fizycznej, będącej organem uprawnionym do działania w imieniu osoby prawnej, instytucji państwowej lub społecznej.

Uchwała SN z dnia 13 marca 1990 r., V KZP 33/89

Standard: 39097 (pełna treść orzeczenia)