Przestępstwa popełnione przez zaniechanie z użyciem przemocy lub stosowaniem przymusu

W pewnych przypadkach przemoc może być realizowana w postaci "czystego" zaniechania (tj. zaniechania nie poprzedzonego działaniem, polegającym na zastosowaniu przemocy), w szczególności, gdy uwzględni się to, iż realizacja taka przybrać może nie tylko formę "przymusu absolutnego" (vis absoluta), ale i formę "przymusu kompulsywnego" (vis compulsiva).

Nie zasługuje, zdaniem Sądu Najwyższego, na zaakceptowanie pogląd teoretyczny, w świetle którego zaniechanie generalnie nie może być postacią tych czynów zabronionych, których strona przedmiotowa polega na używaniu przemocy lub stosowaniu przymusu. W stosunku do tych czynów, których strona przedmiotowa sprowadza się do zaniechania w postaci utrzymywania stanu, który sprawca wywołał przez uprzednie użycie przemocy w celu zmuszenia innej osoby do określonego zachowania się (a które to użycie przemocy jest już objęte prawomocnym wyrokiem), problem w wyczerpujący sposób wyjaśniony został w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 24 czerwca 1994 r. I KZP 13/94 (OSNKW 1994, z. 7-8, p. 42).

Nie można kategorycznie wykluczyć, że w pewnych przypadkach przemoc będzie realizowana w postaci "czystego" zaniechania (tj. zaniechania nie poprzedzonego działaniem polegającym na zastosowaniu przemocy), w szczególności, gdy uwzględni się to, iż realizacja taka przybrać może nie tylko formę "przymusu absolutnego" (vis absoluta), ale i formę "przymusu kompulsywnego" (vis compulsiva).

Trzeba dopuścić również i takie warianty układów sytuacyjnych, w których wyrządzona dolegliwość polegać będzie na przejawianiu bierności w określonych warunkach. W istocie trudno byłoby zasadnie twierdzić, że nie stanowi użycia przemocy zaniechanie polegające na niepodawaniu bezradnej (np. sparaliżowanej) osobie pokarmu w tym celu, aby wymusić jej określone zachowanie (np. sporządzenie testamentu o pożądanej przez sprawcę treści), jak również, iż nie wypełnia ustawowego zespołu znamion występku z art. 167 § 1 k.k. nieotworzenie (a więc również: zaniechanie) jednemu z domowników drzwi, w celu zmuszenia go do przebywania poza domem podczas mroźnej nocy 

Wyrok SN z dnia 6 września 1994 r., II KRN 159/94

Standard: 38623 (pełna treść orzeczenia)