Ugoda jako umowa nowacji (art. 506 k.c.)
Nowacja; odnowienie (art. 506 k.c.) Ugoda (art. 917 k.c.)
Ugoda nie tworzy nowego stosunku prawnego, a jedynie zmienia już istniejący stosunek prawny w taki sposób, iż strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie stosunku prawnego już istniejącego; ugoda modyfikuje jedynie treść praw i obowiązków stron, ale nie umarza zobowiązania leżącego u jej podstaw, co przemawia przeciwko interpretowaniu ugody jako nowacji w rozumieniu art. 506 § 1 k.c.
zawarcie umowy o charakterze nowacyjnym wymaga wyrażenia przez strony zgodnego zamiaru umorzenia dotychczasowego zobowiązania i ustanowienia nowego, i zamiar ten powinien wynikać z wyraźnego oświadczenia stron lub w sposób niewątpliwy z okoliczności sprawy, jednakże w razie wątpliwości, zgodnie z art. 506 § 2 k.c., zmiana treści zobowiązania nie stanowi odnowienia (por. wyroki SN: z dnia 20 sierpnia 2009 r., CSK 97/09, LEX nr 529708; z dnia 18 czerwca 2009 r., II CSK 37/09, LEX nr 515729). Treść ugody nie zawiera wyraźnego oświadczenia stron, iż ich zamiarem jest umorzenie dotychczasowego zobowiązania pozwanej, a okoliczności zawarcia tej ugody również nie dają podstawy do wnioskowania, że w sposób dorozumiany strony taką wolę wyraziły; zdaniem Sądu Apelacyjnego wymagałoby to bowiem co najmniej powołania się chociażby przez jedną z nich, iż taki zamiar im wówczas towarzyszył.
Przeciwko interpretowaniu ugody jako nowacji przemawia także ta okoliczność, że ugoda nie tworzy nowego stosunku prawnego, a jedynie zmienia już istniejący stosunek prawny w taki sposób, iż strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie stosunku prawnego już istniejącego.
Ugoda nie powoduje powstania nowego stosunku prawnego, a jedynie go modyfikuje. Dlatego ugoda nie stanowi samodzielnej i nowej podstawy praw i obowiązków stron, gdyż wówczas umowa taka nie jest ugodą, lecz odnowieniem, o którym stanowi art. 506 § 1 k.c. (postanowienie SN z dnia 11 marca 2010 r., IV CSK 429/09), a zawarcie ugody niemającej charakteru nowacyjnego, dopóki nie zostanie wykonana w całości, modyfikuje treść praw i obowiązków stron, ale nie umarza zobowiązania leżącego u jej podstaw. Tym samym nadal istnieje źródło stosunku zobowiązaniowego, a przed opartym na nim roszczeniem obejmującym świadczenie w wyższym rozmiarze, jak przyjęty w ugodzie, strona może bronić się zarzutem powagi rzeczy ugodzonej. Stosunek prawny istniejący między stronami jest podstawą żądania świadczenia, a ograniczenie jego wysokości do kwot wskazanych w ugodzie oznacza jedynie potwierdzenie związania jej treści (wyrok SN z dnia 10 kwietnia 2014 r., IV CSK 403/13).
Wyrok SA w Gdańsku z dnia 18 listopada 2015 r., I ACa 571/15
Standard: 47474 (pełna treść orzeczenia)
W judykaturze przeważa stanowisko, że zmiana treści musi być przedmiotowo istotna. Do tej kategorii nie zalicza się zmiany tylko czasu, miejsca lub sposobu świadczenia, zmiany zabezpieczenia, stopy procentowej lub innych świadczeń ubocznych [por. wyrok SN z dnia 12 marca 2002r., IV CKN 862/00].
Przedmiotowa ugoda sprowadza się do zmiany warunków spłaty długu i w związku z tym określała kwoty i terminy płatności poszczególnych rat. Samo twierdzenie, że zamiarem była nowacja zobowiązania, nie jest dowodem, a twierdzenie dotyczące istotnej dla sprawy okoliczności [art. 227 kpc] powinno być udowodnione przez stronę to twierdzenie zgłaszającą [art. 232 kpc i art. 6 kc]. Tymczasem pozwana nie przedstawiła żadnych obiektywnych dowodów dla wykazania tej okoliczności, a powód w toku procesu negował, aby jego zamiarem była nowacja zobowiązania.
Wyrok SO w Kielcach z dnia 20 maja 2014 r., II Ca 340/14
Standard: 7920 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 38548