Zakres służebności osobistej i sposób jej wykonywania (art. 298 k.c.)

Zakres i sposób wykonywania służebności osobistej określa przede wszystkim umowa stron, a dopiero w braku postanowień umowy stosuje się kryterium osobistych potrzeb uprawnionego, wynikających z rodzaju służebności, zasad współżycia społecznego i zwyczajów miejscowych, które w warunkach wiejskich odgrywają dużą rolę, zwłaszcza przy wykonywaniu służebności mieszkania i innych służebności o charakterze przeważnie alimentacyjnym na rzecz starszych wiekiem rolników. Kryteria te są zmienne i zależne od okoliczności faktycznych występujących w sprawie. Z powyższego jasno wynika, że potrzeby osobiste uprawnionego, wysunięte są tu na pierwsze miejsce. Wysunięcie na czoło potrzeb uprawnionego jako kryterium oceny tłumaczy się alimentacyjnym charakterem służebności osobistej. Kryterium dodatkowym są zasady współżycia społecznego i zwyczaje miejscowe. Te klauzule generalne pozwalają na kształtowanie treści uprawnień w sposób rozsądny i zależnie od okoliczności faktycznych występujących w sprawie. 

Wyrok SO w Sieradzu z dnia 28 lutego 2018 r., I Ca 24/18

Standard: 37109 (pełna treść orzeczenia)

Zakres służebności osobistej i sposób jej wykonywania zostały precyzyjnie określone w umowie stron, więc zgodnie z art. 298 k.c. zd. 2 k.c. zbędnym jest wyznaczanie ich przez badanie osobistych potrzeb uprawnionego z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego i zwyczajów miejscowych.

Nieruchomość może zostać obciążona na rzecz imiennie określonej osoby fizycznej także takim prawem, którego istota odpowiada treści służebności gruntowej. Takie obciążenie powoduje powstanie służebności osobistej, jednakże do każdej służebności osobistej stosuje się odpowiednie przepisy o służebności gruntowej, z zachowaniem odrębności wynikającej z charakteru służebności osobistej. Te odrębności sprowadzają się przede wszystkim do tego, że służebność osobista wygasa z reguły z chwilą śmierci uprawnionego, jednakże może być ona także zastrzeżona po jego śmierci na rzecz jego rodziców, dzieci, współmałżonka (art. 299 k.c. i art. 301 § 2 k.c.), że nie można jej nabyć przez zasiedzenie (art. 292 k.c. i art. 304 k.c.), oraz że w określonych wypadkach służebność osobista może zostać zamieniona na rentę (art. 303 k.c. i art. 305 k.c.).

Zakres służebności osobistej zostaje określony przede wszystkim przez czynność prawną ustanawiającą służebność (por. orzeczenie SN z 16 lipca 1980r., III CZP 45/80).

Wyrok SO w Łodzi z dnia 11 grudnia 2015 r, III Ca 1211/15

Standard: 37111 (pełna treść orzeczenia)