Przymus adwokacko-radcowski w sprawie o stwierdzenie niezgodności orzeczenia z prawem

Aplikant radcowski nie może, mimo udzielenia mu wyraźnego upoważnienia przez radcę prawnego będącego pełnomocnikiem skarżącego, sporządzić ani podpisać skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia w postępowaniu cywilnym.

Skargę podpisaną in casu przez aplikanta radcowskiego na podstawie upoważnienia radcy prawnego będącego pełnomocnikiem procesowym skarżącego należy uznać za dotkniętą brakiem, który nie ma jednak konstrukcyjnego charakteru i może podlegać uzupełnieniu (por. mutatis mutandis postanowienie SN z dnia 26 maja 2017 r., I CZ 60/17), co uzasadnia odwołanie się do art. 398[6] § 3 w związku z art. 424[12] k.p.c.

O ile art. 35[1] ust. 1 u.r.p. wprost wyłącza zastępowanie radcy prawnego przez aplikanta przed Sądem Najwyższym, o tyle uprawnienie aplikanta do sporządzania ‎i podpisywania pism procesowych związanych z występowaniem radcy prawnego przed sądami zostało ograniczone verba legis jedynie przez wyszczególnienie trzech rodzajów pism procesowych – apelacji, skargi kasacyjnej i skargi konstytucyjnej. Taki sposób zredagowania przepisu, w powiązaniu ‎z wnioskowaniem a contrario, może prowadzić do wniosku, że aplikant radcowski, nie będąc nigdy uprawniony do zastępowania radcy prawnego przed Sądem Najwyższym, mógłby z upoważnienia radcy prawnego sporządzać i podpisywać wszelkie inne niż skarga kasacyjna pisma procesowe inicjujące postępowanie przed Sądem Najwyższym lub składane w jego toku, w tym skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia w postępowaniu cywilnym i kasację w postępowaniu karnym (por. art. 526 § 2 k.p.k.).

Taki wynik interpretacji, oparty wyłącznie na argumentach językowych, należy jednak odrzucić, jako burzący podstawowe założenia o racjonalności prawodawcy. Treść art. 35[1] ust. 4 u.r.p. należy natomiast odczytać z uwzględnieniem argumentów funkcjonalnych i systematyki art. 35[1] u.r.p.

Wymaganie obowiązkowego zastępstwa w postępowaniu przed Sądem Najwyższym przez wykwalifikowanych prawników - adwokatów lub radców prawnych - odpowiada wysokiemu poziomowi sformalizowowania czynności procesowych w postępowaniu przed Sądem Najwyższym i czyni zadość pożądanej profesjonalizacji postępowania przed tym Sądem, jako sądem prawa, powołanym do nadzoru judykacyjnego nad orzecznictwem sądów powszechnych. Zabezpiecza ono z jednej strony interes uczestników postępowania, z drugiej zaś wzmacnia jego sprawność i skuteczność realizowania jurysdykcyjnych funkcji powierzonych Sądowi Najwyższemu. W wyraźnej opozycji do tych racji stałoby rozwiązanie, w ramach którego pisemne czynności procesowe w postępowaniu przed Sądem Najwyższym mogłyby być w szerokim zakresie dokonywane przez prawników pozostających w procesie kształcenia zawodowego, dopiero aspirujących ‎do uzyskania statusu adwokata lub radcy prawnego. 

Postanowienie SN z dnia 16 lipca 2021 r., I CNP 15/21

Standard: 58584 (pełna treść orzeczenia)

Zgodnie z art. 424[7] i nast. k.p.c. skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia rozpoznaje Sądu Najwyższy. Przymus adwokacko-radcowski nie jest zatem wyłączony. Zastępstwo to dotyczy sporządzenia i wniesienia skargi oraz dalszego zaskarżenia w przypadku odrzucenia skargi – art. 87[1] § 1 k.p.c.

Postanowienie SN z dnia 20 maja 2021 r., III UZ 7/21

Standard: 56505 (pełna treść orzeczenia)