Zażalenie na zwrot wniosku o udzielenie zabezpieczenia

Na zarządzenie przewodniczącego w sądzie pierwszej instancji o zwrocie wniosku o udzielenie zabezpieczenia przysługuje zażalenie.

Jakkolwiek art. 394 § 1 pkt 1 k.p.c. traktuje wyraźnie o zwrocie pozwu, nie wyłącza to możliwości jego odpowiedniego zastosowania, przez odesłanie zawarte w art. 13 § 2 k.p.c., do zarządzenia o zwrocie wniosku o udzielenie zabezpieczenia. Brzmienie art. 394 § 1 k.p.c. wskazuje jedynie na to, że przepis ten nie może być stosowany w postępowaniu zabezpieczającym wprost, nie wyklucza ono zatem stosowania wyrażonej w nim reguły z modyfikacją, polegającą na odniesieniu jej do innego pisma procesowego pełniącego taką samą rolę jak pozew.

Odpowiednie stosowanie zbioru określonych przepisów może wprawdzie polegać na niestosowaniu niektórych z nich ze względu na ich bezprzedmiotowość lub niezgodność z przepisami ustanowionymi dla stosunków, do których miałyby one być stosowane, bądź też zasadniczą sprzeczność z istotą konkretnej instytucji prawnej z zakresu tych stosunków, jednakże w rozpoznawanym przypadku sytuacja taka nie występuje.Postępowanie zabezpieczające - jak podkreśla się w literaturze - jest postępowaniem strukturalnie samodzielnym wobec postępowania rozpoznawczego i egzekucyjnego. Samodzielności tej nie traci ono nawet wówczas, gdy toczy się równolegle z postępowaniem głównym, jako że i w takim przypadku zachowuje w pełni samodzielny przedmiot, występują w nim odrębnie określone strony, odmienne reguły sędziowskiej oceny materiału procesowego oraz szczególna postać rozstrzygnięcia.

Odrębność postępowania zabezpieczającego uwypuklona została przez jego wydzielenie do nowej części trzeciej kodeksu postępowania cywilnego w wyniku nowelizacji tej regulacji, dokonanej ustawą z dnia 2 lipca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych ustaw (Dz.U. Nr 172, poz. 1804).

Postępowanie zabezpieczające wykazuje jednak związek z postępowaniem rozpoznawczym oraz - w przypadku wykonalności wydanego w nim postanowienia - z postępowaniem egzekucyjnym. Co prawda odznacza się ono również odrębnością funkcjonalną, wyrażająca się w tym, że udzielana w nim ochrona ma charakter tymczasowy (art. 754 1, art. 757 k.p.c.), jednak wydawane w nim orzeczenia nie mogą być uznawane za kończące postępowanie w sprawie. Wskazuje na to pośrednio treść art. 741 k.p.c.W świetle art. 394 § 1 pkt 1 in principio k.p.c., niewątpliwie dopuszczalne jest zażalenie na zwrot pisma inicjującego postępowanie o właściwościach równorzędnych procesowi, a więc postępowanie cechujące się nie tylko samodzielnością strukturalną i funkcjonalną, ale pozbawione jednocześnie charakteru akcesoryjnego. Za takie postępowanie może być uznane postępowanie nieprocesowe, egzekucyjne, upadłościowe, ewentualnie postępowanie w przedmiocie uznania oraz stwierdzenia wykonalności orzeczenia zagranicznego.

Należy wskazać, że Sąd Najwyższy opowiedział się za dopuszczalnością zażalenia na zarządzenie przewodniczącego

• o zwrocie wniosku o ogłoszenie upadłości (por. uchwała z dnia 5 lutego 2004 r., III CZP 111/03),
• na zarządzenie sędziego-komisarza o zwrocie zgłoszenia wierzytelności (por. uchwałę z dnia 2 marca 2005 r., III CZP 98/04), 
• o zwrocie wniosku o uznanie zagranicznego orzeczenia (por. postanowienia z dnia 29 grudnia 1972 r., I CZ 150/72, z dnia 6 czerwca 1977 r., II CZ 45/77 oraz z dnia 28 maja 1978 r., II CZ 61/87),
• o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu (por. uchwała z dnia 24 października 2001 r., III CZP 53/01) oraz
• o wyjawienie majątku (por. uchwała z dnia 20 lipca 1995 r., III CZP 90/95).

W piśmiennictwie trafnie dopuszcza się zażalenie także na zwrot wniosku o wszczęcie postępowania nieprocesowego, zwrot wniosku wszczęcie egzekucji przez sąd, jak też na zwrot wniosku o nadanie klauzuli wykonalności aktowi notarialnemu.

Uchwała SN z dnia 28 sierpnia 2008 r., III CZP 65/08

Standard: 34503 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy