Postanowienie z dnia 1977-06-06 sygn. II CZ 45/77

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CZ 45/77

Postanowienie z dnia 6 czerwca 1977 r.

Niedołączenie do wniosku o uznanie orzeczenia zagranicznego dokumentu stwierdzającego jego prawomocność, co jest w świetle art. 1146 § 1 pkt 1 k.p.c. przesłanką merytoryczną jego uznania, stanowi brak formalny wniosku, uzasadniający w konsekwencji jego zwrot na podstawie art. 130 § 1 i § 2 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c.

Przewodniczący: Sędzia SN R. Czarnecki. Sędziowie SN: K. Piasecki (sprawozdawca), Z. Marmaj.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym sprawy z wniosku Barbary M. o uznanie za skuteczny na obszarze Polski wyroku Sądu Krajowego w Göteborgu, na skutek zażalenia wnioskodawczyni na postanowienie Sądu Wojewódzkiego w Wałbrzychu z siedzibą w Świdnicy z dnia 25 lutego 1977 r.

oddalił zażalenie.

Uzasadnienie

Barbara M. wnosi o uznanie wyroku Sądu Krajowego w Göteborgu - Oddział 2 z dnia 27.II.1975 r., mocą którego orzeczony został rozwód jej małżeństwa zawartego z Janem M. Małżeństwo stron zostało zawarte w dniu 23.I.1968 r. W czerwcu 1970 r. Jan M. wyjechał z Polski do Szwecji i osiadł tam na stałe.

Zarządzeniem z dnia 25.II.1977 r. przewodniczący zwrócił wniosek o uznanie wyroku zagranicznego z tym uzasadnieniem, że wnioskodawczyni - mimo prawidłowego wezwania do uzupełnienia wniosku przez podanie dokładnego adresu uczestnika postępowania i nadesłanie odpisu wyroku Sądu Krajowego w Göteborgu ze stwierdzeniem prawomocności - braków tych w zakreślonym terminie nie uzupełniła (art. 130 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c.).

W zażaleniu na to zarządzenie wnioskodawczyni zarzuca, że listem poleconym przesłała adres uczestnika, załączając kopertę przez niego osobiście napisaną z aktualnym adresem oraz zawiadomienie wraz z wezwaniem na rozprawę w Sądzie w Göteborgu; natomiast skoro złożyła w Sądzie Wojewódzkim oryginał i przekład na język polski wyroku sądu szwedzkiego, nie mogła uzupełnić tego wyroku, a powinna otrzymać jego zwrot z wskazówką, co należy uzupełnić, i dlatego prosi o dłuższy termin, w którym mogłaby się zwrócić do Sądu w Göteborgu.

Zażalenie podlega oddaleniu z następujących przyczyn:

Stosownie do art. 1146 § 1 pkt 1 k.p.c. orzeczenie sądu zagranicznego w sprawie cywilnej podlega uznaniu między innymi wówczas, gdy orzeczenie jest prawomocne w państwie, w którym zostało wydane. W przepisie tym - ze względu na jego charakter - chodzi o jedną z przesłanek merytorycznych uznania orzeczenia sądu zagranicznego. W ten sposób ustawodawca polski daje wyraz zasadzie niedopuszczalności - co byłoby również możliwe w niektórych innych wypadkach - uznania na obszarze Państwa Polskiego zagranicznych orzeczeń nieprawomocnych. W konsekwencji zatem, gdy wniosek o uznanie wyroku zagranicznego dotyczy wyroku nieprawomocnego, wniosek taki podlega oddaleniu jako merytorycznie niezasadny.

Niezależnie od powołanego przepisu art. 1146 § 1 pkt 1 k.p.c. ustawodawca kwestię prawomocności orzeczenia, które ma być uznane, ma na względzie także w innym przepisie, a mianowicie w art. 1147 § 2 k.p.c. W przepisie tym jest mowa o tym, jakie dokumenty muszą być dołączone do wniosku o uznanie orzeczenia sądu zagranicznego. Otóż chodzi tu między innymi o dokument stwierdzający, że orzeczenie jest prawomocne. Istota przepisu art. 1147 § 2 k.p.c., jak wynika to z jego stylizacji, wyraża się w ustanowieniu określonych wymagań formalnych, formalnoprawnych, jakie powinien spełniać wniosek wraz z załącznikami (przepis posługuje się zwrotem "powinien dołączyć").

Niemniej jednak zagadnienie wzajemnego stosunku obu wspomnianych już przepisów prawnych i wynikających stąd konsekwencji procesowych nasunęło szereg wątpliwości w orzecznictwie i piśmiennictwie (patrz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29.XII.1972 r. I CZ 150/72 - OSPiKA 1975, poz. 267 z glosą J. Jodłowskiego). Prawidłowa wykładnia wymienionych przepisów - jak wynika to z dotychczasowych uwag wstępnych - powinna opierać się przede wszystkim na rozróżnieniu warunków formalnych wniosku o uznanie i przesłanek merytorycznych wniosku o uznanie orzeczenia sądu zagranicznego. Otóż, jeżeli przepisy prawne regulują określone zagadnienie w różnych kontekstach, to nie można pomijać różnic wynikających z funkcji określonego pojęcia (w tym wypadku - "prawomocność orzeczenia"), determinowanych kontekstem prawnym. Jeżeli przeto w tym samym zespole przepisów jest mowa o tym samym pojęciu w różnych aspektach jego zastosowania, to nie można oczywiście obu przepisów pojmować w taki sam sposób. W świetle tego w przepisach międzynarodowego postępowania cywilnego pojęcie prawomocności orzeczenia może wystąpić w dwóch znaczeniach, a mianowicie w sensie przesłanki merytorycznej (art. 1146 § 1 pkt 1 k.p.c.) oraz w znaczeniu warunku formalnego (art. 1147 § 2 k.p.c.).

Tego rodzaju rozróżnienie w unormowaniu prawnym ma swoje uzasadnienie zarówno praktyczne (między innymi przygotowanie się osoby zainteresowanej do wystąpienia z wnioskiem o uznanie), jak i procesowoprawne. Z tego ostatnio wymienionego punktu widzenia istotne znaczenie ma z kolei fakt, że obowiązuje art. 130 k.p.c., regulujący kwestie wymagań formalnych pism procesowych i podobnych, który ma zastosowanie też w związku z art. 13 § 2 k.p.c. do międzynarodowego postępowania cywilnego.

Gdy zaś chodzi o kwestię, że właśnie przepis art. 1147 § 2 k.p.c. może być łączony z art. 130 § 1 i § 2 k.p.c., to należy wskazać na to, że kodeks postępowania cywilnego zawiera szereg podobnych do art. 1147 § 2 k.p.c. unormowań, jak np. art. 89 § 1, art. 126 § 3, art. 485 i 486, art. 797 i art. 842 § 1 k.p.c.; w zakresie tych właśnie przepisów stosuje się według ustalonej praktyki art. 130 k.p.c. Niezależnie od tych racji należy wskazać na to, że odmienne stanowisko - prowadzące w konsekwencji do oddalenia wniosku z przyczyn merytorycznych, zamiast do jego zwrotu - stwarzałoby szereg utrudnień w praktyce, prowadząc niepotrzebnie np. do wyznaczenia rozprawy; nie można tu także pomijać skutków w zakresie kosztów sądowych (art. 36 ust. 1 przepisów o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

Z tych też względów należy dojść do wniosku, że niedołączenie do wniosku o uznanie orzeczenia zagranicznego dokumentu stwierdzającego jego prawomocność, co jest w świetle art. 1146 § 1 pkt 1 k.p.c. przesłanką merytoryczną jego uznania, stanowi brak formalny wniosku, uzasadniający w konsekwencji jego zwrot na podstawie art. 130 § 1 i § 2 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c.

W świetle zatem powyższej wykładni zaskarżone zarządzenie przewodniczącego zwracające wniosek należy uznać za uzasadnione. Jakkolwiek bowiem wnioskodawczyni uzupełniła później niektóre braki formalne, to jednak nie uzupełniła braku przez złożenie odpowiedniego stwierdzającego prawomocność orzeczenia, o którego uznanie zgłosiła wniosek.

W tym stanie rzeczy należało zażalenie jako nieuzasadnione oddalić.

OSNC 1978 r., nr 3, poz. 51