Uchwała z dnia 1995-07-20 sygn. III CZP 90/95

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 90/95

Uchwała

Sądu Najwyższego

z dnia 20 lipca 1995 r.  

Przewodniczący: sędzia SN T. Ereciński (sprawozdawca).

Sędziowie SN: A. Nalewajko, T. Wiśniewski.

Sąd Najwyższy z wniosku Urzędu Skarbowego w O., z udziałem Spółdzielni Inwalidów "(...)" w M. w likwidacji, o nakazanie dłużnikowi wyjawienia majątku, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym dnia 20 lipca 1995 r. zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Wojewódzki w Ostrołęce, postanowieniem z dnia 9 maja 1995 r. sygn. akt (...), do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"Czy w przypadku wniosku urzędu skarbowego, działającego na podstawie art. 71 § 1 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 1991 r. Nr 36, poz. 161 z późn. zm.), o nakazanie dłużnikowi wyjawienia majątku, «tytułem wykonawczym» w rozumieniu art. 914 § 2 k.p.c. jest administracyjny tytuł wykonawczy dopiero po nadaniu mu sądowej klauzuli wykonalności?"

p o d j ą ł

następującą uchwałę:

Do wniosku urzędu skarbowego, działającego na podstawie art. 71 § 1 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (jedn. tekst: Dz. U. z 1991 r. Nr 36, poz. 161 ze zm.), o nakazanie dłużnikowi wyjawienia majątku należy dołączyć administracyjny tytuł wykonawczy opatrzony sądową klauzulą wykonalności (art. 914 § 2 k.p.c.).

Uzasadnienie 

Urząd Skarbowy w O., działając na podstawie art. 71 § 1 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (jedn. tekst: Dz. U. z 1991 r. Nr 36, poz. 161 ze zm.), wystąpił do Sądu Rejonowego w Ostrołęce z wnioskiem o nakazanie wyjawienia majątku dłużnikowi - Spółdzielni Inwalidów "(...)" w M. w likwidacji, w stosunku do którego prowadzi administracyjną egzekucyjną należności podatkowych. Do wniosku dołączono 4 administracyjne tytuły wykonawcze.

Przewodniczący wezwał wnioskodawcę, w trybie art. 130 § 1 k.p.c., do złożenia tytułów wykonawczych zaopatrzonych w sądową klauzulę wykonalności, a po bezskutecznym upływie terminu wniosek zwrócił zarządzeniem wydanym na podstawie art. 130 § 2 k.p.c.

W zażaleniu na to zarządzenie wnioskodawca zarzucił naruszenie art. 914 § 2 k.p.c. przez domaganie się od niego tytułu wykonawczego zaopatrzonego w sądową klauzulę wykonalności, podczas gdy dla spełnienia wymagania z tego przepisu - jego zdaniem - wystarcza w tej sprawie sam administracyjny tytuł wykonawczy.

Rozpoznając zażalenie Sąd Wojewódzki powziął wątpliwość prawną przytoczoną w sentencji uchwały, którą przedstawił Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Wyjawienie majątku jest pomocniczym sposobem egzekucji, za pomocą którego wierzyciel może uzyskać od dłużnika informacje co do jego stanu majątkowego po to, aby można było wszcząć skutecznie egzekucję w celu zaspokojenia należności wynikających z tytułu wykonawczego.

Z art. 71 § 1 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji wynika, że jeżeli egzekucja administracyjna należności pieniężnych okazała się bezskuteczna, organ egzekucyjny lub wierzyciel może zwrócić się do sądu o nakazanie zobowiązanemu wyjawienia majątku, zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego.

Z przepisu tego więc bezspornie wynika, że postępowanie związane z wyjawieniem majątku, wszczęte na żądanie administracyjnego organu egzekucyjnego, toczy się na zasadach i w sposób przewidziany w przepisach kodeksu postępowania cywilnego dotyczących wyjawienia majątku, tj. art. 913 i nast.

Podstawowym warunkiem dopuszczalności postępowania w sprawie wyjawienia majątku według przepisów kodeksu postępowania cywilnego jest wykazanie, że na skutek prowadzonej egzekucji wierzyciel nie uzyskał w pełni zaspokojenia swej wierzytelności. Wierzyciel powinien więc przedstawić tytuł wykonawczy, z którego wynika, że należność nie została w całości lub w części ściągnięta. Z tych względów art. 914 § 2 k.p.c. wymaga, by do wniosku o nakazanie dłużnikowi wyjawienia majątku dołączyć tytuł wykonawczy i inne dokumenty uzasadniające obowiązek dłużnika wyjawienia majątku. Nie ulega wątpliwości, że pojęcie "tytuł wykonawczy", użyte w tym przepisie, musi być rozumiane zgodnie z tym znaczeniem, które temu pojęciu nadają przepisy części II kodeksu postępowania cywilnego, dotyczące postępowania egzekucyjnego. Z przepisów tych jednoznacznie wynika, że tytułem wykonawczym jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony w sądową klauzulę wykonalności. Zgodnie z art. 776 k.p.c., podstawą egzekucji, a więc również i wyjawienia majątku, jest tytuł wykonawczy. Tytułem wykonawczym jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności.

W wyjątkowych wypadkach sam tytuł egzekucyjny bez klauzuli wykonalności może stanowić ostateczną podstawę egzekucji, musi to jednak wynikać z wyraźnego przepisu ustawy. Nie odnosi się to jednak do administracyjnych tytułów wykonawczych, gdyż art. 784 k.p.c. expressis verbis stwierdza, że celem uzyskania klauzuli wykonalności tytułu pochodzącego od organu administracji państwowej wierzyciel złoży sądowi w razie potrzeby oprócz tytułu także zaświadczenie, że tytuł podlega wykonaniu. Z przepisu tego wynika, że tytuł pochodzący od organu administracji państwowej w wypadkach, w których podlega wykonaniu w drodze egzekucji sądowej (w tym również w postępowaniu dotyczącym wyjawienia majątku), musi być zaopatrzony w sądową klauzulę wykonalności. Odnosi się to również do administracyjnego tytułu wykonawczego, wystawionego przez właściciela będącego jednocześnie administracyjnym organem egzekucyjnym. Artykuł 784 k.p.c. nie różnicuje bowiem tytułów administracyjnych i we wszystkich wypadkach wierzyciel powinien ubiegać się o nadanie administracyjnemu tytułowi wykonawczemu sądowej klauzuli wykonalności. Ponieważ podstawą egzekucji administracyjnej jest tytuł wykonawczy wystawiony przez wierzyciela, zbędne jest tylko żądanie od wierzyciela zaświadczenia, że tytuł podlega wykonaniu. Przeciwnego wniosku nie można oprzeć na interpretacji art. 70 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, w tym jego fragmencie, w którym odnosi się do egzekucji w trybie sądowym z nieruchomości zobowiązanego (na podstawie administracyjnego tytułu wykonawczego, wystawionego przez wierzyciela), ponieważ nie może on być wykładany w oderwaniu od art. 784 k.p.c.

Nadając tytułowi egzekucyjnemu (a takim jest dopiero wbrew nazwie administracyjny tytuł wykonawczy) klauzulę wykonalności sąd stwierdza, że tytuł taki odpowiada wszelkim wymaganym, przez prawo warunkom, od których uzależniona jest możność wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności stanowi przeto generalne dopuszczenie egzekucji przez sąd na podstawie danego tytułu egzekucyjnego i dlatego powinno odnosić się również do postępowania związanego z wyjawieniem majątku dłużnika. Potrzeba uproszczenia i przyspieszenia postępowania egzekucyjnego nie może następować kosztem ograniczenia gwarancji, jakie daje kontrola sądu w fazie nadawania tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności.

Mając powyższe względy na uwadze udzielono odpowiedzi jak w sentencji uchwały.

OSNC 1995 r., Nr 12, poz. 171