Zniesienie przez sąd odrębnej własności lokali w postępowaniu o zniesienie współwłasności nieruchomości

W judykaturze nie budzi wątpliwości dopuszczalność przyznania w wyniku zniesienia współwłasności wyodrębnionych lokali na współwłasność dwóm lub więcej dotychczasowym współwłaścicielom (zob. postanowienia SN z dnia 15 czerwca 2012 r. II CSK 582/11, z dnia 4 czerwca 2003 r., I CKN 447/01).

Współwłaściciele domagający się przyznania im na współwłasność wyodrębnionego lokalu są uprawnieni do określenia wysokości udziałów, które będą im przysługiwały. Uprawnienie to mieści się w ramach ich roszczeń o zniesienie współwłasności (art. 210 KC i art. 211 KC).

Sąd ustala udziały w wysokości wynikającej z udziałów w nieruchomości, gdy współwłaściciele ci inaczej nie postanowili. Należy jednak mieć na względzie, iż z określeniem udziałów w takim lokalu odmiennie, aniżeli to wynika z udziałów współwłaścicieli w nieruchomości łączy się obowiązek dopłat.

W razie zaś rezygnacji z dopłat zachodzi przypadek nieodpłatnego zniesienia współwłasności w rozumieniu art. 1 pkt 4 i art. 1a ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 833 ze zm.), z czym wiąże się obowiązek podatkowy tych współwłaścicieli, których udziały w przyznanym lokalu są większe, od tych, które mieli w nieruchomości przed podziałem.

To samo odnosi się do sytuacji nieodpłatnego nabycia przez współwłaścicieli w ramach przyznanego udziału w takim lokalu wartości nakładów, dokonanych przez jednego ze współwłaścicieli. W takim przypadku, Sąd ma obowiązek przesłania stosownej informacji właściwemu urzędowi skarbowemu po uprawomocnieniu się orzeczenia na podstawie art. 84 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 201 ze zm.).

Postanowienie SN z dnia 17 stycznia 2018 r., IV CSK 163/17

Standard: 22972 (pełna treść orzeczenia)

Ugruntował się pogląd, że art. 3 ust. 1 u.w.l. nie wyłącza dopuszczalności zniesienia przez sąd odrębnej własności lokali w postępowaniu o zniesienie współwłasności nieruchomości wspólnej tylko wtedy, gdy możliwy jest fizyczny podział budynku, w którym ustanowiono odrębną własność lokali (uchwała SN z dnia 14 lipca 2006 r., III CZP 53/06, i postanowienie SN z dnia 7 maja 2008 r., II CSK 664/07). Dochodzi wówczas do zniesienia odrębnej własności lokali tylko po to, aby ponownie znieść współwłasności nieruchomości. Najpierw więc znosi się współwłasność przez ustanowienie odrębnej własności lokali (może ono nastąpić także w postępowaniu sądowym - por. art. 7 ust. 1 u.w.l., a co do wcześniejszego stanu prawnego - uchwała pełnego składu Izby Cywilnej SN z dnia 21 grudnia 1974 r., III CZP 31/74), a następnie - po zniesieniu odrębnej własności lokali - znosi się współwłasność nieruchomości przez fizyczny podział nieruchomości (art. 211 k.c.).

Uchwała SN z dnia 8 grudnia 2017 r., III CZP 77/17

Standard: 34132 (pełna treść orzeczenia)