Dochodzenie roszczeń uzupełniający w stosunkach między współwłaścicielami

Współwłaściciel, który pozbawia innego współwłaściciela współposiadania i korzystania z rzeczy w sposób określony w art. 206 k.c. narusza jego uprawnienie wynikające ze współwłasności, sam zaś w zakresie w jakim posiada rzecz i korzysta z niej w sposób wyłączający współposiadanie i korzystanie innych współwłaścicieli rzeczy, działa bezprawnie.

Współwłaściciel, który został pozbawiony prawa posiadania i korzystania z rzeczy przez innego współwłaściciela może dochodzić od niego wynagrodzenia za nieuprawnione korzystanie z rzeczy, gdy jest ono bezprawne ( por. uchwała SN z 19.03.2013r. III CZP 88/12; uchwała SN z dnia 13.03.2008r. III CZP 3/08).

Roszczenie z tytułu wynagrodzenia za nieuprawnione posiadanie i korzystanie z rzeczy wspólnej nie przysługuje, gdy posiadanie i korzystanie z rzeczy przez jednego ze współwłaścicieli z wyłączeniem pozostałych nie nosi cech bezprawności w rozumieniu art. 206 k.c. Taka sytuacja zachodzi, gdy współwłaściciel na mocy umowy, nawet dorozumianej, zrezygnuje z wykonywania przysługującego mu uprawnienia na rzecz innego lub innych współwłaścicieli, gdy współwłaściciele dokonają umownego podziału rzeczy albo taki podział wynika z orzeczenia sądu (por. uchwała SN z dnia 19.03.2013r. III CZP 88/12).

W toku postępowania Sąd ustalił, że uczestniczka nie posiadła i nie korzystała w okresie od śmierci matki z przedmiotowej nieruchomości w sposób bezprawny w rozumieniu art. 206 k.c. Uczestniczka władała lokalem. Taka sytuacja była akceptowana przez jej rodzeństwo. Była więc dorozumiana wola wszystkich współwłaścicieli na wyłączne posiadanie tej nieruchomości przez uczestniczkę. Nigdy wnioskodawca, ani uczestnik nie domagali się od uczestniczki, aby opuściła przedmiotową nieruchomość lub aby dopuściła ich do jej współposiadania i do korzystania z niej. Nie byli zainteresowani korzystaniem z nieruchomości spadkowej, skoro mieli zaspokojone potrzeby mieszkaniowe, nie interesowali się gospodarowaniem nieruchomością. Nie domagali się rozliczeń z tytułu zajmowania lokalu z ich wyłączeniem, a z drugiej strony nie łożyli na lokal- co jest logiczne. Uczestniczka tym samym nie miała podstaw do przypuszczeń, że takie żądanie zostanie wobec niej zgłoszone i to za okres ok. 12 lat wstecz. Gdyby taką wiedzę posiadała, to miała by możliwość podjęcia decyzji, czy nadal będzie korzystać z nieruchomości wspólnej i ponosić ryzyko z tym związane, tj. wynikające z możliwej dysproporcji pomiędzy korzyściami, a kosztami, związanymi z posiadaniem lokalu z wyłączeniem pozostałych spadkobierców. Zatem w ogóle o zasadności tak sformułowanego roszczenia można dopiero mówić od chwili wystąpienia z tym roszczeniem (art. 224 § 2 k.c.).

O wysokości należnego uprawnionemu współwłaścicielowi wynagrodzenia decydują stawki rynkowe za korzystanie z danego rodzaju rzeczy oraz czas bezprawnego współposiadania i korzystania z rzeczy przez innego współwłaściciela (por. uchwały Sądu Najwyższego z dnia 10 lipca 1984 r., III CZP 20/84, z dnia 7 stycznia 1998 r., III CZP 62/97 i z dnia 13 marca 2008 r., III CZP 3/08, oraz wyrok SN z dnia 15 kwietnia 2004 r., IV CK 273/03).

Złożona przez biegłego J. K. opinia co do ustalenia wysokości wynagrodzenia z tytułu korzystania przez uczestniczkę z przedmiotowego lokalu ponad należny jej udział obejmowała okres od dnia 1 listopada 2003 r. do dnia 30 czerwca 2015 r. W braku złożenia na tę okoliczność innych dowodów, roszczenie uczestnika podlegało oddaleniu jako nieudowodnione- opinia nie obejmowała okresu, za jaki mógłby on zasadnie domagać się należności; nie ma także podstaw do rozciągania ustaleń opinii na okres nią nieobjęty. Natomiast Sąd rozpoznał żądanie wnioskodawcy, uwzględniając je, ale wyłącznie za okres od dnia 8 kwietnia 2015 r. do dnia 31 maja 2015 r, z przyczyn wcześniej opisanych, gdyż tylko w tym okresie można mówić o korzystaniu z lokalu przez uczestniczkę wyłącznie, wbrew woli wnioskodawcy.

Zatem przy uwzględnieniu wysokości możliwej do uzyskania stawki czynszu wolnego dla przedmiotowego lokalu, wskazanej przez biegłego, wynoszącej w okresie od początku 2014 r. do 30 czerwca 2015 r. – 19,67 zł/ m 2/mc (k. 256 opinii biegłego J. K.), otrzymano kwotę 1800, 59 zł. Kwota ta odpowiada sumie czynszu możliwego do uzyskania w maju 2015 r. (52,01 m 2 x 19,67 = 1023,04 zł) oraz w ciągu 23 dni kwietnia 2015 r. (19,67 /30dni = 0,65 x 23 dni = 14,95 zł/m 2/23 oraz 52,01 m 2 x 14,95 zł = 777,55 zł). W tym miejscu należy wskazać, że dodatkowo kwota ta podlegała redukcji ze względu na ustalony przez biegłego współczynnik efektywności najmu (90 %) - do kwoty 1620, 53 zł, którą to następnie należało podzielić na 3 – zgodnie z udziałami przypadającymi poszczególnym spadkobiercom. Tym samym na rzecz L. S. zasądzeniu od M. A. podlegała kwota 540,18 zł z tytułu wynagrodzenia za korzystanie z przedmiotowego lokalu ponad udział spadkowy.

Postanowienie SR dla Łodzi Widzewa w Łodzi z dnia 30 września 2015 r., II Ns 739/12

Standard: 29304 (pełna treść orzeczenia)