Obowiązek komornika usunięcia współmałżonka z sprzedanej nieruchomości (art. 1046 k.c.)

Komornik, prowadząc egzekucję na podstawie aktu notarialnego, w którym sprzedawca nieruchomości poddał się egzekucji co do jej wydania, ma obowiązek usunąć z tej nieruchomości także małżonka sprzedawcy reprezentującego jego prawa.

skoro tytuł wykonawczy nakazuje wydanie nieruchomości, to powinnością komornika jest wykonanie tej czynności egzekucyjnej bez żadnej zwłoki w trybie, jaki przewiduje art. 1046 k.p.c. Przepis ten bowiem reguluje egzekucję w wypadkach, w których dłużnik - według treści tytułu egzekucyjnego - ma wyda nieruchomość, w tym budynek przeznaczony do zamieszkania jednej rodziny.

Nie może budzić wątpliwości, że zaspokojenie wierzyciela (właściciela) dochodzącego wydania takiej nieruchomości, następuje z chwilą usunięcia z pomieszczeń osób i rzeczy, które przeszkadzają całkowitemu objęciu pomieszczeń przez wierzyciela. Ograniczenie kręgu osób podlegających usunięciu z tych pomieszczeń do wymienionych w tytule wykonawczym, mogłoby prowadzić do bezskuteczności egzekucji.

Taki pogląd powszechnie wyrażano w doktrynie jeszcze na gruncie art. 817 k.p.c. według tekstu jednolitego z 1932 r., recypowanego w zasadniczej części przez art. 1046 k.p.c. Zwrócił na to uwagę Sąd Najwyższy w powołanej uchwale z dnia 24 października 1996 r., przyjmując, że pomimo braku ustawowego wskazania osób podlegających usunięciu wraz z dłużnikiem, egzekucję przeprowadza się nie tylko przez usunięcie ruchomości, lecz także przez usunięcie osób, które zajmują pomieszczenie, przy czym obojętne jest, czy należą do rodziny czy służby dłużnika, czy też przebywają tam na innej podstawie, np. jako sublokatorzy albo goście. Dostrzegano, że nie mogą być usunięte osoby, które posiadają nienaruszony przez podstawę egzekucji tytuł do pozostawania na danej nieruchomości, np. najemca nie objęty tytułem wykonawczym. Podobne jednolite stanowisko w tej kwestii prezentowano w doktrynie na gruncie obecnie obowiązującego kodeksu postępowania cywilnego, w szczególności w okresie obowiązywania § 4 art. 1046 (uchylonego z dniem 12 grudnia 1994 r. przez art. 48 ustawy z dnia 11 października 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych, Dz. U. Nr 105, poz. 509), który kierował egzekucję o opróżnienie lokalu podlegającego prawu lokalowemu na drogę postępowania administracyjnego.

Przyjęte rozwiązanie nie wyłącza obrony małżonka sprzedawcy (dłużnika), którego prawo do zajmowania sprzedanej nieruchomości nie zostało ujawnione, zależnie od okoliczności, bądź w drodze powództwa opozycyjnego (841 k.p.c.), bądź powództwa o ustalenie (189 k.p.c.).

Uchwała SN z dnia 20 czerwca 2000 r., III CZP 16/00

Standard: 33189 (pełna treść orzeczenia)

Jeżeli w wyroku nakazującym opróżnienie lokalu mieszkalnego, sąd na podstawie art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych (Dz. U. Nr 105, poz. 509 ze zm.) - orzekł o uprawnieniu najemcy do otrzymania lokalu socjalnego, a gmina nie zapewnia takiego lokalu, najemca może wystąpić z roszczeniem o zobowiązanie gminy do zawarcia umowy najmu wskazanego lokalu socjalnego; wynajmujący może zaś wystąpić przeciwko gminie o wynagrodzenie szkody, jaką poniósł przez to, że orzeczenie nakazujące opróżnienie lokalu nie może być wykonane z powodu niezapewnienia najemcy przez gminę lokalu socjalnego.

Komornik - mając na względzie powyższe uprawnienia wierzyciela i dłużnika - powinien określić, stosownie do okoliczności, termin opróżnienia lokalu (art. 1046 § 1 k.p.c.).

Uchwała SN z dnia 28 marca 1996 r., III CZP 18/96

Standard: 56038 (pełna treść orzeczenia)