Zawał serca w związku z przeciążeniem obowiązkami wywołującym stres

W orzecznictwie Sądu Najwyższego nie wyklucza się takiej możliwości, nie tylko wówczas, gdy powstanie zawału serca zostało spowodowane nagłym czynnikiem zewnętrznym w postaci gwałtownego urazu w okolicę serca, lecz również wtedy, gdy zawał serca został wywołany inną przyczyną zewnętrzną, pozostającą w związku z pracą, która spowodowała lub w istotny sposób pogorszyła stan zdrowia pracownika, choćby nawet do powstania zawału serca przyczyniła się również przyczyna wewnętrzna, tkwiąca w organizmie pracownika. 

Przykładowo Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 12 czerwca 1979 r. PRN 53/79 przyjął, że zawał serca wywołany silnym przeżyciem psychicznym pracownika związanym z pracą ma charakter wypadku przy pracy. Podobnie w uzasadnieniu wyroku z dnia 23 stycznia 1986 r. II PR 1/86 Sąd Najwyższy wypowiedział się za dopuszczalnością uznania w pewnych sytuacjach zawału serca za wypadek przy pracy. 

Z dotychczasowej judykatury Sądu Najwyższego wynika, że potraktowanie zawału serca jako wypadku przy pracy zależy od konkretnych okoliczności i że nie każda przyczyna, która zawał wywołała, choćby nawet była związana z pracą, może być uznana za przyczynę zewnętrzną w rozumieniu art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (jedn. tekst: Dz. U. 1983 r. Nr 30, poz. 144). Przykładowo takiego charakteru przyczyny zewnętrznej Sąd Najwyższy nie przypisał wręczeniu pracownikowi wypowiedzenia umowy o pracę (uchwała z dnia 6 maja 1976 r. III PZP 2/76), jak również faktowi zdenerwowania pracownika, spowodowanego nie odpowiadającym życzeniom pracownika przesunięcia go do innej pracy (wyrok z dnia 22 czerwca 1977 r. III PRN 12/77).

 Jednym z czynników mogących wywołać lub przyczynić się w istotny sposób do powstania zawału serca jest nadmierne obciążenie pracownika jego obowiązkami i związane z tym napięcie nerwowe. Obciążenie to może polegać albo na nadmiernym przeciążeniu pod względem fizycznym organizmu pracownika (np. przenoszenie ciężarów przerastających fizyczne możliwości pracownika), albo też na nadmiernym przeciążeniu psychicznym, do którego należy m.in. zaliczyć wszelkie rodzaje zdenerwowania, sytuacje konfliktowe, stresy itp. związane z wykonywaniem obowiązków pracowniczych. 

Każdy pracownik, a zwłaszcza zajmujący w zakładzie pracy stanowisko kierownicze, musi liczyć się z tym, że wykonywanie normalnych obowiązków nie zawsze przebiega bez konfliktów, i że z wykonywaniem tych obowiązków łączy się z reguły konieczność doznania mniejszych lub większych stresów psychicznych.

Prawidłowo funkcjonujący organizm ludzki zdolny jest znieść - bez istotnego uszczerbku dla swego zdrowia - pewną ilość stresów związanych z wykonywaniem obowiązków pracowniczych. Stres psychiczny związany z wykonywaniem obowiązków pracowniczych, który przeciętny organizm ludzki jest w stanie znieść bez istotnego uszczerbku dla zdrowia, nie jest przyczyną zewnętrzną w rozumieniu art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. Gdyby w wyniku takiego stresu pracownik doznał zawału serca lub wylewu krwi do mózgu, to powyższe zdarzenia nie miałyby charakteru wypadku przy pracy, ponieważ spowodowane zostały nie przyczyną zewnętrzną - jak tego wymaga powołany art. 6 ust. 1 - lecz wyłącznie wewnętrznymi właściwościami organizmu pracownika. Jeśliby jednak zakres obowiązków pracowniczych był tak znaczny, że rozmiar stresów psychicznych, związanych z wykonywaniem obowiązków, przekraczał normy, jakie przeciętny pracownik jest zdolny znieść, bez istotnego uszczerbku dla zdrowia, to wówczas stres trzeba by uznać za przyczynę zewnętrzną w rozumieniu powołanego art. 6 ust. 1, która wywołała lub w znacznym stopniu przyczyniła się do powstania zawału serca.

Wyrok SN z dnia 7 października 1986 r., II URN 166/86

Standard: 32567 (pełna treść orzeczenia)