Wyrok z dnia 1986-10-07 sygn. II URN 166/86

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II URN 166/86

Wyrok z dnia 7 października 1986 r.

Stres psychiczny związany z wykonywaniem obowiązków pracowniczych, który przeciętny organizm ludzki jest w stanie znieść bez istotnego uszczerbku dla zdrowia, nie jest przyczyną zewnętrzną w rozumieniu art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (jedn. tekst: Dz. U. z 1983 r. Nr 30, poz. 144).

Przewodniczący: sędzia SN M. Rafacz-Krzyżanowska (sprawozdawca). Sędziowie SN: K. Michaluk, J. Myślicki.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy z wniosku Konrada O. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. o rentę inwalidzką z tytułu wypadku przy pracy na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych od wyroku Sądu Wojewódzkiego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Bydgoszczy z dnia 11 października 1985 r.:

uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Wojewódzkiemu - Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Bydgoszczy do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie

Wnioskodawca był zatrudniony jako prezes Gminnej Spółdzielni "Samopomoc Chłopska" i w dniu 19 lipca 1984 r. uległ w pracy zawałowi serca. Z tego tytułu wnioskodawca przed organem rentowym żądał przyznania mu renty wypadkowej.

Organ rentowy przyznał wnioskodawcy III grupę inwalidztwa z ogólnego stanu zdrowia, odmawiając przyznania renty z tytułu wypadku przy pracy. Organ rentowy oparł się na orzeczeniach obwodowej i wojewódzkiej komisji do spraw inwalidztwa i zatrudnienia.

Wnioskodawca w odwołaniu od decyzji organu rentowego kwestionował zaliczenie go do III grupy inwalidzkiej z przyczyn ogólnych. Zdaniem wnioskodawcy, zachodziły podstawy do przyznania mu renty wypadkowej.

Sąd Wojewódzki - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił decyzję organu rentowego w ten sposób, że przyznał wnioskodawcy prawo do renty inwalidzkiej III grupy w związku z wypadkiem przy pracy.

W toku postępowania sądowego została wydana opinia przez dwie grupy biegłych, przy czym pierwsza grupa biegłych zaliczyła wnioskodawcę do III grupy inwalidów z ogólnego stanu zdrowia, a druga grupa do III grupy inwalidów w związku z wypadkiem przy pracy.

Sąd oparł swoje rozstrzygnięcia na opinii drugiej grupy biegłych, uznając tę opinię za bardziej przekonującą. Sąd zwrócił uwagę na to, że zakład pracy uznał zawał serca, jakiemu uległ wnioskodawca, za wypadek przy pracy, skoro wypłacił mu z tego tytułu jednorazowe odszkodowanie.

Wyrok ten zaskarżył rewizją nadzwyczajną Minister Pracy, Płac i Spraw Socjalnych, zarzucając wyrokowi rażące naruszenie art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (jedn. tekst: Dz. U. z 1983 r. Nr 30, poz. 144). Skarżący wnosił o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi do ponownego rozpoznania. Skarżący uważał, że z uwagi na rozbieżności zachodzące w stanowiskach biegłych konieczne jest poddanie wnioskodawcy obserwacji w klinice kardiologicznej jednej z akademii medycznych.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

W sprawie istotne znaczenie ma wyjaśnienie, czy i w jakich sytuacjach zwał serca może być uznany za wypadek przy pracy. W orzecznictwie Sądu Najwyższego nie wyklucza się takiej możliwości, nie tylko wówczas, gdy powstanie zawału serca zostało spowodowane nagłym czynnikiem zewnętrznym w postaci gwałtownego urazu w okolicę serca, lecz również wtedy, gdy zawał serca został wywołany inną przyczyną zewnętrzną, pozostającą w związku z pracą, która spowodowała lub w istotny sposób pogorszyła stan zdrowia pracownika, choćby nawet do powstania zawału serca przyczyniła się również przyczyna wewnętrzna, tkwiąca w organizmie pracownika. Przykładowo Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 12 czerwca 1979 r. PRN 53/79 przyjął, że zawał serca wywołany silnym przeżyciem psychicznym pracownika związanym z pracą ma charakter wypadku przy pracy. Podobnie w uzasadnieniu wyroku z dnia 23 stycznia 1986 r. II PR 1/86 Sąd Najwyższy wypowiedział się za dopuszczalnością uznania w pewnych sytuacjach zawału serca za wypadek przy pracy. Z dotychczasowej judykatury Sądu Najwyższego wynika, że potraktowanie zawału serca jako wypadku przy pracy zależy od konkretnych okoliczności i że nie każda przyczyna, która zawał wywołała, choćby nawet była związana z pracą, może być uznana za przyczynę zewnętrzną w rozumieniu art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (jedn. tekst: Dz. U. 1983 r. Nr 30, poz. 144). Przykładowo takiego charakteru przyczyny zewnętrznej Sąd Najwyższy nie przypisał wręczeniu pracownikowi wypowiedzenia umowy o pracę (uchwała z dnia 6 maja 1976 r. III PZP 2/76 - OSNCP 1976, z. 11, poz. 239), jak również faktowi zdenerwowania pracownika, spowodowanego nie odpowiadającym życzeniom pracownika przesunięcia go do innej pracy (wyrok z dnia 22 czerwca 1977 r. III PRN 12/77 - OSNCP 1977, z. 12, poz. 248).

Jednym z czynników mogących wywołać lub przyczynić się w istotny sposób do powstania zawału serca jest nadmierne obciążenie pracownika jego obowiązkami i związane z tym napięcie nerwowe. Obciążenie to może polegać albo na nadmiernym przeciążeniu pod względem fizycznym organizmu pracownika (np. przenoszenie ciężarów przerastających fizyczne możliwości pracownika), albo też na nadmiernym przeciążeniu psychicznym, do którego należy m.in. zaliczyć wszelkie rodzaje zdenerwowania, sytuacje konfliktowe, stresy itp. związane z wykonywaniem obowiązków pracowniczych. Każdy pracownik, a zwłaszcza zajmujący w zakładzie pracy stanowisko kierownicze, musi liczyć się z tym, że wykonywanie normalnych obowiązków nie zawsze przebiega bez konfliktów, i że z wykonywaniem tych obowiązków łączy się z reguły konieczność doznania mniejszych lub większych stresów psychicznych. Prawidłowo funkcjonujący organizm ludzki zdolny jest znieść - bez istotnego uszczerbku dla swego zdrowia - pewną ilość stresów związanych z wykonywaniem obowiązków pracowniczych. Stres psychiczny związany z wykonywaniem obowiązków pracowniczych, który przeciętny organizm ludzki jest w stanie znieść bez istotnego uszczerbku dla zdrowia, nie jest przyczyną zewnętrzną w rozumieniu art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. Gdyby w wyniku takiego stresu pracownik doznał zawału serca lub wylewu krwi do mózgu, to powyższe zdarzenia nie miałyby charakteru wypadku przy pracy, ponieważ spowodowane zostały nie przyczyną zewnętrzną - jak tego wymaga powołany art. 6 ust. 1 - lecz wyłącznie wewnętrznymi właściwościami organizmu pracownika. Jeśliby jednak zakres obowiązków pracowniczych był tak znaczny, że rozmiar stresów psychicznych, związanych z wykonywaniem obowiązków, przekraczał normy, jakie przeciętny pracownik jest zdolny znieść, bez istotnego uszczerbku dla zdrowia, to wówczas stres trzeba by uznać za przyczynę zewnętrzną w rozumieniu powołanego art. 6 ust. 1, która wywołała lub w znacznym stopniu przyczyniła się do powstania zawału serca.

Z omawianego punktu widzenia Sąd nie rozważył sprawy. Przede wszystkim nie wyjaśniono, jaki był zakres obowiązków wnioskodawcy, a zwłaszcza - czy rozmiar napięć nerwowych, jakich doznał wnioskodawca krytycznego dnia w związku z wykonywaniem obowiązków prezesa spółdzielni, mieścił się w granicach dopuszczalnych przeżyć negatywnych, jakie każdy człowiek może znieść bez istotnego uszczerbku dla zdrowia, czy też granice te przekroczył. Wyjaśnienie tej okoliczności wymaga zasięgnięcia dowodu z opinii lekarza, po uprzednim dokładnym ustaleniu okoliczności faktycznych, a przede wszystkim stopnia napięć nerwowych wnioskodawcy, jakim podlegał on w związku z wykonywaniem obowiązków pracowniczych.

Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.

OSNC 1988 r., Nr 2-3, poz. 37