Porównanie wartości wzniesionego budynku lub innego urządzenia do wartości zajętej działki

Jak wynika z treści art. 231 k.c., przepis ten jakby przeciwstawia i nakazuje porównać dwie wartości, a mianowicie wartość wzniesionego budynku lub innego urządzenia do wartości zajętej na ten cel działki. Chodzi więc o stosunek wartości budynku do wartości działki. Z tej ogólnej zasady wynika z kolei wniosek, że jeżeli budynek został wzniesiony przez kilku współposiadaczy samoistnych, lub jak w rozważanym przypadku przez samoistnego posiadacza i właściciela gruntu (lub gruntownie przebudowany i nadbudowany), to udział każdego z nich w całości budynku określa ich wkład w jego wzniesienie. 

Z kolei jeżeli chodzi o roszczenie o przeniesienie na samoistnego posiadacza określonego udziału we własności działki, to udział ten powinien odpowiadać stosunkowi wartości dokonanej inwestycji do wartości dawnego budynku. Wielkość więc udziału we własności działki określona jest wartością udziału każdego ze współposiadaczy w całości budynku. W takim też zakresie i tylko od udziału w działce należy się właścicielowi stosowne wynagrodzenie.

W zakończeniu tych uwag należy jeszcze rozważyć sytuację, gdy samoistny posiadacz przez przebudowę i nadbudowę doprowadził do powstania nowego o wiele droższego budynku, a na zabudowanej w ten sposób działce pozostały jeszcze budynki pomocnicze lub inne urządzenia o charakterze gospodarczym, które służyły właścicielowi starego budynku mieszkalnego. 

W tym przypadku, jak to wyjaśnił Sąd Najwyższy w orzeczeniu III CRN 351/75, przy obliczeniu wartości zajętej pod budowę działki i porównaniu jej z wartością nowo wzniesionego budynku (w rozważanym przypadku - udziału) należy brać pod uwagę także wartość tych budynków gospodarczych. Wobec tego, że budynki te staną się na skutek przeniesienia własności działki (lub udziału w tej działce) na posiadacza jego własnością, powinny być także uwzględnione przy ustalaniu sumy, za jaką ten wykup ma nastąpić.

Uchwała SN z dnia 5 czerwca 1985 r., III CZP 33/85

Standard: 32387 (pełna treść orzeczenia)

Przy obliczaniu wartości zajętej pod budowę działki i porównaniu jej z wartością nowo wzniesionego budynku należy brać pod uwagę także wartość dotychczasowych budynków. W szczególności wobec tego, że budynki te staną się na skutek przeniesienia własności działki na posiadacza jego własnością, powinny być uwzględniane przy ustalaniu sumy, za jaką ten wykup ma nastąpić.

Wyrok SN z dnia 19 grudnia 1975 r., III CRN 351/75

Standard: 32388 (pełna treść orzeczenia)