Koszty przeprowadzenia zmiany treści lub sposobu wykonywania służebności (art. 291 k.c.)

Artykuł 186 prawa rzeczowego, będący odpowiednikiem art. 291 k.c., stanowił, że koszty zmiany ponosi właściciel nieruchomości obciążonej. Artykuł 291 k.c. pominął przytoczoną dyspozycję. Tym samym, ustawodawca uznał, że jeżeli właściciel nieruchomości obciążonej świadczy wynagrodzenie za zmianę sposobu wykonywania służebności, to ponoszenie przez niego w każdym wypadku również kosztów tej zmiany nie odpowiadałoby zasadom słuszności. Dlatego koszty zmiany sposobu wykonywania służebności ponoszą stosownie do okoliczności sprawy właściciele obu nieruchomości - obciążonej i władnącej, chyba że szczególne okoliczności sprawy uzasadniają poniesienie tych kosztów przez jednego lub drugiego z tych właścicieli. Natomiast pogląd wypowiedziany w wyroku III CRN 29/84 z dnia 6 marca 1984 r., mianowicie - iż dlatego, że służebność jest częścią składową nieruchomości władnącej, właściciel tej nieruchomości ponosi koszty zmiany sposobu wykonywania służebności - jest odosobniony, a jego trafność budzi zastrzeżenia.

Wyrok SN z dnia 20 lutego 1985 r., III CRN 364/85

Standard: 32125 (pełna treść orzeczenia)

Artykuł 291 k.c. nie normuje kwestii ponoszenia kosztów przeprowadzenia zmiany treści służebności. Materialnoprawnej podstawy do nałożenia tych kosztów na właściciela nieruchomości obciążonej nie daje również przepis art. 289 k.c., jako dotyczący kosztów utrzymywania tylko takich urządzeń potrzebnych do wykonywania służebności gruntowej, które już na gruncie istnieją.

Służebność gruntową (art. 285 k.c.) uważa się za część składową nieruchomości władnącej (art. 50 k.c.). Właściciela tej nieruchomości więc obciąża obowiązek ponoszenia kosztów przeprowadzenia zmiany treści lub sposobu wykonywania służebności drogi koniecznej, przede wszystkim zaś wykonania takich urządzeń na gruncie, które umożliwią dogodny dostęp z tej nieruchomości do drogi publicznej. Sąd jednak może te koszty uwzględnić przy określaniu wysokości wynagrodzenia należnego mu za wprowadzone zmiany od właściciela nieruchomości obciążonej (art. 291 k.c.).

Wyrok SN z dnia 6 marca 1984 r., III CRN 29/84

Standard: 32110 (pełna treść orzeczenia)