Kwalifikacje świadków testamentów szczególnych
Przepisy wspólne dla testamentów zwykłych i szczególnych (art. 956 - 958 k.c.) Przesłanki sporządzenia i skuteczności testamentu ustnego (art. 952 § 1 k.c.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Świadkiem testamentu ustnego, w rozumieniu art. 952 § 1 KC, może być osoba, do której spadkodawca kieruje swoje oświadczenie woli, która jest obecna przy składaniu tego oświadczenia, jest świadoma swojej roli świadka testamentu, gotowa do jej spełnienia i rozumie treść oświadczenia spadkodawcy (por. postanowienia SN z dnia 14 stycznia 1982 r., III CRN 169/81; z dnia 13 czerwca 2000 r., V CKN 67/00, z dnia 14 lipca 2005 r. III CK 688/04, z dnia 29 czerwca 2010 r., III CSK 317/09, z dnia 11 marca 2011 r., II CSK 379/10, z dnia 16 kwietnia 2010 r., IV CSK 404/09 oraz wyrok SN z dnia 21 marca 1966 r., III CO 9/66).
Nie ma więc rzeczowej potrzeby ponownej wypowiedzi Sądu Najwyższego na ten temat. Skarżąca nie wykazała także występujących powszechnie poważnych rozbieżności w wykładni art. 952 § 1 KC, przytoczyła bowiem tylko jedno postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2012 r., I CSK 575/11, w którym Sąd, na tle konkretnych okoliczności faktycznych sprawy, wyraził pogląd przeciwny od wyżej przedstawionego i powszechnie aprobowanego.
Postanowienie SN z dnia 23 sierpnia 2018 r., II CSK 177/18
Standard: 19351 (pełna treść orzeczenia)
Świadkiem testamentu jest osoba, do której spadkodawca kieruje swoje oświadczenie, jest świadoma roli świadka, rozumie treść oświadczenia woli spadkodawcy i jest gotowa do jej spełnienia. Zasadniczym warunkiem przydania osobie przymiotu świadka testamentu jest zatem wola spadkodawcy, by ta osoba wystąpiła w takiej roli a nie sama obecność przy spisywaniu testamentu.
Dla ważności testamentu holograficznego nie jest konieczna obecność świadków a więc nawet jeżeli przy jego sporządzaniu były obecne osoby trzecie, w tym spadkobierca testamentowy, fakt ten jest irrelewantny prawnie, chyba że zachodzą przesłanki określone w art. 945 k.c.
Postanowienie SN z dnia 18 maja 2018 r., V CSK 653/17
Standard: 35788 (pełna treść orzeczenia)
Kwalifikacje świadków określają art. 956 i 957 k.c., przy czym świadkiem jest osoba, do której spadkodawca kieruje swoje oświadczenie i która to oświadczenie przyjmuje. Nie musi to być jednak osoba specjalnie wezwana celem pełnienia roli świadka testamentu ustnego, decyzja o tym, czy dana osoba ma być świadkiem, zależy od woli testatora (post. SN z dnia 13 czerwca 2000 r., V CKN 67/00).
W orzecznictwie powszechnie przyjmuje się, że świadkiem testamentu może być również osoba, która przypadkowo przebywała w domu testatora i była obecna przez cały czas wyrażania ostatniej woli oraz oświadczenie to przyjęła (post. SN z dnia 8 lutego 2006 r., II CSK 128/05; post. SN z dnia 29 czerwca 2012 r., I CSK 575/11). Stąd też świadkiem testamentu ustnego może być także osoba, która nie została w tym celu specjalnie przywołana, lecz znalazła się w obecności testatora przypadkowo, jak również testator nie musi swego oświadczenia kierować wprost do takiej osoby. Koniecznym warunkiem przypisania takiej osobie roli świadka testamentu ustnego jest jednak, aby osoba taka słyszała nie tylko, że to, co testator oświadczył, jest jego testamentem, lecz żeby usłyszała treść oświadczenia, tj. tę samą wypowiedź, która zawiera rozrządzenie majątkiem na wypadek śmierci (post. SN z dnia 14 lutego 2006 r., II CK 419/05)
Konkludując, treść art. 952 § 1 k.c. wskazuje, że świadkiem testamentu może być osoba, do której spadkodawca kieruje swoje oświadczenie, jest obecna przy składaniu tego oświadczenia, świadoma swej roli, rozumie treść woli spadkodawcy i jest gotowa do jej spełnienia. Świadomość pełnienia roli świadka sporządzenia testamentu wyznacza skoncentrowanie uwagi przez czas oświadczania woli przez spadkodawcę, odbieraniu i utrwaleniu w pamięci treści tego oświadczenia (postanowienie SN z dnia 29 czerwca 2010 roku, III CSK 317/09).
W ocenie Sądu, za świadków testamentu ustnego w niniejszej sprawie należy uznać wyłącznie G. K. i M. M.. W ocenie Sądu, pomimo tego, że L. Z. również był obecny w domu w czasie gdy A. M. ustnie oświadczał swoją ostatnią wolę, to nie może zostać on uznany za świadka testamentu ustnego. Sąd zważył bowiem, że L. Z. nie był obecny przez cały czas składania oświadczenia przez spadkodawcę – wszedł do mieszkania, kiedy A. Z. był już w trakcie przekazywania swojej ostatniej woli. Nadto nie znajdował się bezpośrednio w pomieszczeniu, w którym testator oświadczał swoją wolę – w tym czasie przebywał w kuchni i jedynie obserwował pobieżnie akt sporządzania testamentu, nie mając świadomości, iż jest świadkiem testamentu.
Za świadka testamentu ustnego nie może być również uznana uczestniczka K. W., gdyż stosownie do dyspozycji art. 957 § 1 k.c. nie może być świadkiem przy sporządzaniu testamentu osoba, dla której w testamencie została przewidziana jakakolwiek korzyść.
Biorąc pod uwagę powyższe, w realiach niniejszej sprawy nie został spełniony wymóg jednoczesnej obecności trzech świadków, a zatem nie doszło do skutecznego wyrażenia ostatniej woli przez spadkodawcę.
Postanowienie SR dla Śródmieścia w Łodzi z dnia 10 czerwca 2016 r., III Ns 1582/15
Standard: 5409 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 35805 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 5410 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 35793 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 35836 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 58041 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 35787 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 32785 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 31907 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 29223 (pełna treść orzeczenia)