Przedawnienie roszczenia wekslowego (art. 70 p.w.)
Weksel
Zarówno w literaturze, jak i w orzecznictwie w zakresie wzajemnych relacji pomiędzy roszczeniem ze stosunku podstawowego a roszczeniem z weksla in blanco dominuje pogląd, że zobowiązanie wekslowe ma byt samodzielny. Także poręczenie wekslowe jest zobowiązaniem samoistnym, niezależnym od zobowiązania głównego. Daje temu wyraz między innymi art. 7 prawa wekslowego. Wobec tego, czym innym jest przedawnienie roszczenia ze stosunku podstawowego, a czym innym przedawnienie wekslowe. Obie instytucje różnią się istotnie między innymi, co do początku biegu przedawnienia.
Termin przedawnienia roszczenia ze stosunku podstawowego, zgodnie z regułą art. 120 k.c., rozpoczyna bieg od dnia, w którym świadczenie ze stosunku podstawowego stało się wymagalne. Początek biegu terminu przedawnienia roszczenia z weksla własnego skierowanego przeciwko wystawcy weksla własnego, zgodnie z art. 70 w związku z art. 103 i 104 prawa wekslowego, liczy się od dnia płatności weksla (patrz wyrok SN z dnia 29 kwietnia 1937 r., C II 3198/96; z dnia 5 lutego 1980 r., IV PR 376/79; z dnia 24 maja 2005 r., V CK 652/04).
Tę samą zasadę stosuje się do weksli in blanco (por. między innymi wyrok SN z dnia 11 marca 1938 r., C II 2385 /37; z dnia 25 lutego 1938 r., C II 2245/37; z dnia 21 maja 1981 r„ IV PRN 6/81; z dnia 4 czerwca 2003 r., I ĆKŃ 434/01).
Przedawnienie praw z weksla in blanco nie rozpoczyna biegu do czasu jego wypełnienia. Przedawnienie roszczenia z weksla wręczonego bez wypełnienia daty płatności i bez zastrzeżeń, co do tej daty, rozpoczyna się z dniem płatności wpisanym na wekslu przez wierzyciela wekslowego (tak też SN w wyroku z dnia 25 lutego 1938 r.). Tak SN w wyroku z dnia 19.12.2007 r., V CSK 323/07).
Z art. 32 i 47 prawa wekslowego wynika, iż poręczyciel wekslowy odpowiada tak samo, jak ten, za kogo poręczył, a odpowiedzialność poręczyciela wekslowego wobec wierzyciela, posiadacza weksla, jest solidarna wraz z innymi dłużnikami zobowiązania wekslowego. Należy podkreślić, że w przypadku weksla in blanco źródłem zobowiązania wekslowego osoby podpisanej na blankiecie jest umowa. Zobowiązanie to i odpowiadające mu roszczenie powstaje jednak dopiero po uzupełnieniu blankietu przez uprawnioną osobę zgodnie z treścią otrzymanego upoważnienia.
Poręczenie wekslowe nie jest instytucją służącą zabezpieczeniu zapłaty długu podstawowego, stanowiącego causę dla wystawienia weksla in blanco, a jedynie instytucją służącą zabezpieczeniu zapłaty długu wekslowego, zwiększa on bowiem prawdopodobieństwo realizacji weksla.
Przepis art. 47 i pozostający z nim w ścisłej relacji przepis art. 71 prawa wekslowego odnosi się wyłącznie do roszczeń wekslowych, które powstają dopiero z momentem wypełnienia weksla in blanco. Przed wypełnieniem weksla in blanco wierzyciel nic ma wobec poręczyciela wekslowego żadnego roszczenia (ani wekslowego ani ze stosunku podstawowego). Z powyższego wynika potrzeba precyzyjnego ustalenia podstawy odpowiedzialności pozwanej oraz rozdzielenie kwestii przedawnienia roszczenia ze stosunku podstawowego oraz przedawnienia roszczenia wekslowego.
Przyjąć należy, że roszczenie powodowego Banku oparte na wekslu in blanco wobec wystawcy weksla in blanco, jak i wobec poręczyciela wekslowego powstało dopiero z dniem uzupełnienia weksla in blanco oraz upływem wskazanego w nim terminu płatności. Do tego momentu nie mógł rozpocząć się bieg terminu przedawnienia roszczenia wekslowego skoro jeszcze roszczenie to nie powstało.
Zgodnie z art. 70 prawa wekslowego, roszczenia wekslowe przeciwko akceptantowi, wystawcy weksla własnego oraz ich poręczycielom przedawniają się z upływem lat trzech , licząc od dnia płatności weksla. Przerwanie i zawieszenie biegu przedawnienia wszelkich roszczeń wekslowych wywołują zdarzenia określone w prawie powszechnym (art. 71 prawa wekslowego), tj. w przepisach art. 121 i 123 k.c.
W wyroku z dnia 1 grudnia 2010 r., sygn. I CSK 181/10 Sąd Najwyższy podkreślił, że w sytuacji dochodzenia roszczenia wyłącznie na podstawie weksla, należy odróżnić zarzut przedawnienia roszczenia wekslowego, mający źródło w art. 70 prawa wekslowego i zaliczany do tzw. zarzutów obiektywnych, od zarzutu przedawnienia roszczenia ze stosunku będącego podstawą wystawienia weksla, zaliczany w aktualnym orzecznictwie Sądu Najwyższego do tzw. zarzutów subiektywnych, mieszczących się w zarzucie wypełnienia weksla in blanco niezgodnie z deklaracją wekslową. Obie instytucje różnią się istotnie, w szczególności co do początku biegu terminu przedawnienia, o czym była mowa wyżej.
Wyrok SA w Poznaniu z dnia 29 czerwca 2016 r., I ACa 90/16
Standard: 5494 (pełna treść orzeczenia)
Trzyletnie przedawnienie z art. 70 prawa wekslowego dotyczy roszczeń wekslowych skierowanych nie tylko przeciwko akceptantowi, lecz także przeciwko wystawcy weksla własnego oraz jego poręczycielom.
Trzyletnie przedawnienie z art. 70 ust. 1 prawa wekslowego odnosi się również do roszczeń skierowanych przeciwko wystawcy weksla własnego. Zgodnie bowiem z art. 104 ust. 1 prawa wekslowego odpowiedzialność wystawcy weksla własnego jest taka sama, jak akceptanta weksla trasowanego, a w myśl art. 103 prawa wekslowego do weksla własnego stosuje się przepisy o wekslu trasowanym m.in. o przedawnieniu.
Taki sam okres przedawnienia odnosi się do roszczeń posiadacza weksla przeciwko poręczycielom wekslowym. Według bowiem art. 32 ust. 1 prawa wekslowego poręczyciel odpowiada tak samo jak ten, za kogo poręczył, art. 70 prawa wekslowego nie określa zaś innego terminu przedawnienia roszczeń wekslowych przeciwko poręczycielom wekslowym. Nie wchodzi tu też w rachubę ogólny (10-letni) termin przedawnienia z art. 118 k.c., gdyż prawo wekslowe normuje terminy przedawnienia samodzielnie, a do prawa cywilnego odsyła jedynie w zakresie przyczyn przerwania i zawieszenia biegu przedawnienia (art. 71 ust. 1 prawa wekslowego). Trudno byłoby przyjąć, aby roszczenie wekslowe do poręczyciela wekslowego przedawniało się w terminie dłuższym niż do wystawcy weksla.
Wyrok SN z dnia 21 maja 1981 r., IV PRN 6/81
Standard: 31837 (pełna treść orzeczenia)