Podział nieruchomości władnącej i obciążonej (art. 290 k.c.)
Służebność gruntowa (art. 285 - 295 k.c.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Po podziale nieruchomości władnącej, a następnie scaleniu wydzielonej w ten sposób części z inną nieruchomością, nie mającą statusu nieruchomości władnącej, służebność gruntowa rozciąga się na całą powstałą w ten sposób nieruchomość.
Kodeks cywilny wyraża w art. 290 regułę kontynuacji służebności w wypadku podziału nieruchomości władnącej lub obciążonej. Podział nieruchomości władnącej lub obciążonej nie pociąga za sobą ex lege wygaśnięcia służebności. Reguła kontynuacji znajduje wyraz w deklaratywnym charakterze wpisu służebności gruntowej w księgach wieczystych zakładanych dla odłączonych nieruchomości (por. postanowienie SN z 9 października 2013 r., V CSK 494/12).
Art. 290 § 1 k.c. stwarza właścicielowi nieruchomości obciążonej możliwość domagania się zwolnienia jej od służebności względem tych części utworzonych przez podział nieruchomości władnących, których użyteczności służebność nie zwiększa. W takim wypadku wygaśnięcie służebności z mocy prawa oznaczałoby ingerencję w istniejące ograniczone prawo rzeczowego, do czego brak de lege lata podstawy.
Ustawodawca w pozakodeksowych regulacjach dotyczących podziału i scalania nieruchomości wyraźnie utrzymuje jako regułę kontynuację służebności w sytuacji połączenia nieruchomości władnącej lub obciążonej z nieruchomością, która nie ma takiego statusu, ustanawiając dla wygaśnięcia służebności wyraźną podstawę (art. 105 ust. 5 u.g.n.; art. 19 u.s.w.g.). Także z tego względu nie sposób przyjąć, aby – wobec braku wyraźnej podstawy – po podziale nieruchomości władnącej, a następnie scaleniu wydzielonej w ten sposób części z inną nieruchomością, nie mającą statusu władnącej, służebność miałby z mocy prawa wygasnąć częściowo.
Uchwała SN z dnia 13 stycznia 2022 r., III CZP 14/22
Standard: 61843 (pełna treść orzeczenia)
Podług art. 290 § 1 in principio k.c. pomimo podziału nieruchomości władnącej ustanowiona służebność „utrzymuje się w mocy na rzecz każdej z części utworzonej przez podział". Zatem od momentu podziału kontynuowana służebność przysługuje właścicielom nowych (mniejszych) nieruchomości powstających w wyniku podziału. Oczywiście, przysługuje każdoczesnym właścicielom nowych nieruchomości.
Utrzymane w mocy służebności gruntowe podlegają ujawnieniu w księgach wieczystych zakładanych dla nowych (odłączonych) nieruchomości. Jednakże, co wymaga podkreślenia, ich wpis jest wpisem deklaratoryjnym, a przy tym nie obowiązkowym.
Podstawę wpisu stanowi dawniejszy akt notarialny ustanowienia służebności (lub orzeczenie sądu albo decyzja administracyjna) i obecny akt rozporządzenia nieruchomościami powstającymi w wyniku podziału nieruchomości. Nie potrzeba zaś żadnego oświadczenia „o utrzymaniu służebności w mocy". Taki skutek następuje ex lege.
Postanowienie SN z dnia 9 października 2013 r., V CSK 494/12
Standard: 61844 (pełna treść orzeczenia)