Niezdolność bezwzględna do bycia świadkiem przy sporządzaniu testamentu (art. 956 k.c.)

Świadkiem przy sporządzeniu testamentu może być tylko osoba fizyczna. Wynika to ze wskazanych w art. 956 k.c. przesłanek bezwzględnej niezdolności do bycia świadkiem, które z natury rzeczy nie mogą mieć zastosowania do osób prawnych.

Członek organu osoby prawnej w zasadzie może być świadkiem przy sporządzeniu testamentu, w którym została przewidziana dla tej osoby jakakolwiek korzyść.

Postanowienie SN z dnia 16 października 2014 r., III CSK 301/13

Standard: 35799 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy

Może być świadkiem testamentu osoba nie mogąca czytać i pisać w języku, w którym spadkodawca sporządził testament, jeżeli może czytać i pisać w innym języku oraz włada językiem, w którym testament został sporządzony.

Wykładnia gramatyczna pkt 3 art. 956 k.c. w zestawieniu z pkt 4 tegoż przepisu prowadzi do wniosku, że świadek testamentu musi umieć i móc czytać i pisać w jakimkolwiek języku, niekoniecznie zaś w języku, w którym spadkodawca sporządził testament, musi natomiast - jak to wynika z pkt 4 - władać językiem, w którym spadkodawca sporządził testament.

Wymaganie to jest niezbędnym warunkiem ważności testamentu. Podobny wniosek wynikał z treści art. 87 pr. spadk. z 1946 r., którego odpowiednikiem jest pkt 4 art. 956 k.c. Według art. 87 pr. spadk. nie mogła być świadkiem testamentu osoba, która nie władała mową, w jakiej spadkodawca sporządził testament. Określenie "nie włada mową" nie może oznaczać nic innego jak tylko władanie w słowie, tzn. że świadek musiał znać mowę, w której testament został sporządzony, i to o tyle, by dokładnie rozumieć oświadczenie spadkodawcy.

Również w Słowniku Języka Polskiego pod hasłem "władać" jest m.in. zwrot "władać językiem", przez co należy rozumieć umiejętność mowy w danym języku.

Za stanowiskiem, że świadkiem testamentu może być osoba mogąca czytać i pisać w ogóle, lecz niekoniecznie w języku, w którym spadkodawca sporządził testament, przemawia ponadto i ta okoliczność, że żaden z przepisów o testamentach, zawartych w księdze IV zatytułowanej "Spadki", w tytule III rozdziale II oddziale 1 i 2, nie wymaga, by świadkowie obowiązani byli odczytać treść oświadczenia woli testatora przy testamencie notarialnym i zwykłym, przy testamencie zaś szczególnym spisanie treści testamentu ustnego przez jednego ze świadków nie jest obligatoryjne, lecz fakultatywne, a treść testamentu może spisać nawet osoba trzecia. Jeżeli zaś treść testamentu spisze świadek testamentu, który nie może i nie umie czytać i pisać w języku, w jakim spadkodawca sporządził testament, w innym języku jemu znanym, to ta okoliczność nie może mieć żadnego wpływu na ważność testamentu. Punkt 3 bowiem art. 956 nie wymaga, w przeciwieństwie do pkt 4 tegoż artykułu, by świadek testamentu mógł czytać i pisać w języku, w którym spadkodawca sporządził testament, lecz by w ogóle mógł czytać i pisać. Gdyby intencja tego przepisu była inna, z pewnością ustawodawca nadałby mu odpowiednią treść.

Postanowienie SN z dnia 21 kwietnia 1972 r., III CZP 11/72

Standard: 35798 (pełna treść orzeczenia)