Kurator procesowy (kurator ad actum)

Uregulowana w art. 143−147 k.p.c. instytucja kuratora dla nieznanej z miejsca pobytu strony została powołana, aby umożliwić realizację konstytucyjnie zagwarantowanego prawa do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP) i umożliwić prowadzenie postępowania sadowego pomimo nieobecności jednej ze stron przy jednoczesnym zapewnieniu ustawowego zastępstwa osobom, które z różnych przyczyn nie mogą osobiście działać przed sądem.

 Kształt instytucji kuratora uwzględnia z założenia zarówno interesy osoby nieznanej z miejsca pobytu, jak i strony, która zamierza dochodzić swoich praw przed sądem w postępowaniu z udziałem takiej osoby.

Kurator ustanowiony w trybie powołanych przepisów jest rodzajem kuratora procesowego, działającego na podstawie ustawy procesowej i na potrzeby postępowań tam przewidzianych.

Przepisy art. 143−147 k.p.c. mają na mocy art. 13 § 2 k.p.c. odpowiednie zastosowanie także w postępowaniu nieprocesowym.

Artykuł 510 § 2 zd. trzecie k.p.c., dotyczący ustanowienia kuratora dla zainteresowanego, którego miejsce pobytu nie jest znane, wprowadza jedynie modyfikację instytucji kuratora z art. 143− 147 k.p.c. przewidując, że sąd może takiego kuratora wyznaczyć z urzędu. Oznacza to, że reguły dotyczące zakresu umocowania kuratora, o którym mowa w art. 143−147 k.p.c., dotyczą także − odpowiednio kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu uczestnika, ustanowionego w postępowaniu nieprocesowym.

Uchwała SN z dnia 6 lutego 2025 r., III CZP 31/24

Standard: 89140 (pełna treść orzeczenia)

Jeżeli zostanie ustanowiony kurator dla strony, której miejsce pobytu nie jest znane, do jego rąk (bezpośrednio lub w sposób zastępczy) należy dokonywać wszelkich doręczeń (pism procesowych, zawiadomień o terminach rozpraw itd.), aż do chwili zgłoszenia się strony, którą kurator zastępuje, jej przedstawiciela ustawowego albo jej pełnomocnika, ewentualnie do czasu prawomocnego zakończenia postępowania. Taki kurator nie jest bowiem tylko kuratorem do doręczeń; jest on przedstawicielem ustawowym strony i on jest adresatem wszelkich pism w sprawie.

Ponieważ jest on zastępcą bezpośrednim osoby, dla której został ustanowiony, zadaniem takiego kuratora jest podejmowanie za reprezentowaną stronę czynności procesowych w jej imieniu i na jej rzecz, niezbędnych dla obrony jej praw (zob. wyrok SN z dnia 26 września 1997 r., II CKU 82/97). Przykładowo, kurator dla osoby nieznanej z miejsca pobytu może skutecznie wnieść o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego dla celów postępowania kasacyjnego (zob. wyrok SN z dnia 28 listopada 2017 r., III PK 170/16). Oznacza to, że wszelkie działania i zaniechania kuratora, o którym mowa w art. 143 i 144 k.p.c., są równoznaczne z działaniami i zaniechaniami strony, którą reprezentuje. W konsekwencji, jeżeli kurator nie wniesie środka zaskarżenia od nieprawomocnego orzeczenia, staje się ono prawomocne z upływem terminu wynikającego z ustawy procesowej, bez względu na to, czy istniała podstawa ustanowienia kuratora.

Postanowienie SN z dnia 26 kwietnia 2022 r., III CZ 136/22

Standard: 66007 (pełna treść orzeczenia)