Zasady orzekania środka karnego określonego w art. 121 § 3 k.w.

Przewidziany w art. 121 § 3 k.w. środek karny - obowiązek naprawienia szkody w postaci zapłaty równowartości wyłudzonego świadczenia - w odniesieniu do przewozu środkiem komunikacji, może być orzeczony jedynie przy skazaniu obwinionego za wyłudzenie takiego przewozu od przedsiębiorcy, który nie dysponuje karami taryfowymi (art. 121 § 2 k.w.), a nie od przedsiębiorcy dysponującego taryfową reakcją represyjną (art. 121 § 1 k.w.).

Przepis art. 121 k.w., regulujący wykroczenie tzw. szalbierstwa, przewiduje wprawdzie możliwość orzeczenia obowiązku zapłaty równowartości wyłudzonego mienia, a więc w rozumieniu art. 28 § 1 k.w. środka karnego obowiązku naprawienia szkody, ale wyraźnie zastrzega, że dotyczy to jedynie wykroczenia określonego w § 2 art. 121 k.w., a nie w § 1 tego przepisu. Ukaranej w tej sprawie przypisano jednak czyn przewidziany w art. 121 § 1 k.w., a nie wykroczenie z § 2 art. 121 k.w. Ten ostatni przepis dotyczy bowiem - w zakresie wyłudzenia przejazdu środkiem lokomocji, a taki przypisano ukaranej - jedynie wyłudzenia go od przedsiębiorcy niedysponującego karami pieniężnymi określonymi w taryfie. Ten aspekt sprawy jest wyraźnie podkreślany także w orzecznictwie Sądu Najwyższego (zob. np. uz. wyroku SN z dnia 19 lipca 2006 r., III KK 19/06, czy postanowienie SN z dnia 15 czerwca 2007 r., I KZP 13/07, w którym wyraźnie podkreśla się, że o ile art. 121 § 1 k.w. penalizuje w ogóle wyłudzenie przejazdu koleją lub innym środkiem lokomocji, o tyle § 2 tego przepisu dotyczy m.in. takiego wyłudzenia przejazdu, ale środkiem lokomocji należącym do przedsiębiorstwa niedysponującego karami pieniężnymi określonymi w taryfie.

Przewidziany w art. 121 § 3 k.w. środek karny obowiązku naprawienia szkody w postaci zapłaty równowartości wyłudzonego świadczenia w odniesieniu do przewozu środkiem komunikacji może być orzeczony jedynie przy skazaniu obwinionego za wyłudzenie takiego przewozu od przedsiębiorcy, który nie dysponuje karami taryfowymi (art. 121 § 2 k.w.), a nie od przedsiębiorcy dysponującego taryfową reakcją represyjną (art. 121 § 1 k.w.), a pokrzywdzone w tej sprawie przedsiębiorstwo należało - jak już wskazano - do tej drugiej kategorii. Nota bene, sama kwota, jaką nietrafnie zasądzono od ukaranej na rzecz pokrzywdzonego, nie odpowiada przy tym wymogowi art. 121 § 3 k.w., ponieważ obowiązek ten ma odnosić się do zapłaty równowartości wyłudzonego mienia, a więc należności za wyłudzony przejazd, gdy tymczasem w zaskarżonym orzeczeniu obowiązkiem tym objęto także kary taryfowe pokrzywdzonego przedsiębiorcy, które nie są elementem wyłudzonego świadczenia i powinny być dochodzone w innym trybie.

Wyrok SN z dnia 27 marca 2013 r., II KK 58/13

Standard: 29097 (pełna treść orzeczenia)