Stan remisji w kontekście zakazu z art. 12 k.r.o.

Stan remisji jest jednoznaczny ze stanem choroby psychicznej w rozumieniu   art. 12 k.r.o., ale tylko w odniesieniu do takiego wypadku, gdy stan ten ma - według wszelkiego prawdopodobieństwa, opartego na doświadczeniu wynikającym z konkretnych i częstych nawrotów choroby - charakter przejściowy i krótkotrwały. W takim bowiem wypadku przyjąć należy, że osobnik, którego stan zdrowia podlega tego rodzaju wahaniom, nie może ze względu na stan zdrowia psychicznego należycie wypełniać obowiązków rodzinnych.

Jeżeli materiał dowodowy pozwala na przyjęcie że małżonek, który został przed zawarciem związku małżeńskiego dotknięty chorobą psychiczną, wyleczył się w takim stopniu, że jego postępowanie i psychika nie odbiegają od psychiki i postępowania przeciętnego człowieka, a nadto istnieją podstawy do uznania, że najpewniej stan ten nie ulegnie już zmianie - to sam fakt, że nauka stan taki określa jako stan remisji, nie uzasadnia oceny, że jest to stan choroby psychicznej w rozumieniu art. 12 k.r.o.

Sama bowiem teoretyczna możliwość nawrotu choroby nie usprawiedliwia odmiennego wniosku. Dodać wypada, że tylko taka wykładnia, nacechowana troską o człowieka, który został w pewnym momencie swego życia boleśnie dotknięty przez los, pozostaje w zgodzie z humanitarnymi założeniami polskiego prawa rodzinnego.

Wyrok SN z dnia 2 lutego 1968 r., I CR 650/67

Standard: 28966 (pełna treść orzeczenia)

Dla oceny, czy w momencie zawarcia małżeństwa osoba wstępująca w związek małżeński jest dotknięta chorobą psychiczną w rozumieniu art. 12 § 1 k.r.o. istotny jest nie stan jej przejściowej świadomości (remisja), lecz stan jej zdrowia psychicznego. Ocena, czy osobę, która była przed stanem remisji dotknięta chorobą psychiczną, należy uznać za chorą w rozumieniu art. 12 k.r.o., zależy od okoliczności konkretnego wypadku.

Kodeks rodzinny traktuje chorobę psychiczną jako tzw. przeszkodę małżeńską lub - według innej terminologii - jako tzw. zakaz zawarcia małżeństwa. Jeżeli zaś tak, to choroba psychiczna stanowi okoliczność wyłączającą zawarcie małżeństwa, nawet jeżeli w momencie samego zawarcia osoba wstępująca w związek małżeński ma, pomimo choroby psychicznej, jaką jest dotknięta, dostateczne rozeznanie.  Wynika z tego,  że dla oceny, czy w momencie zawarcia małżeństwa osoba wstępująca w związek małżeński jest dotknięta chorobą psychiczną w rozumieniu art. 12 § 1 k.r.o., istotny jest nie stan jej przejściowej świadomości, lecz stan jej zdrowia psychicznego w tym sensie, że osobę tę można uznać za zdrową dlatego, że nigdy nie była dotknięta chorobą psychiczną, albo dlatego, że została z takiej choroby uprzednio wyleczona. Dlatego stan tzw. remisji sam przez się nie przesądza jeszcze zagadnienia w tym sensie, że osobę pozostającą w takim stanie można uznać za nie dotkniętą chorobą psychiczną w rozumieniu art. 12 k.r.o. Z drugiej strony nie można też kategorycznie stwierdzić, że w każdym wypadku istnienia stanu remisji osobę, która była przed tym stanem dotknięta chorobą psychiczną, należy uznać za chorą w rozumieniu tego przepisu.

Ocena w tym zakresie zależy od okoliczności konkretnego wypadku. W szczególności zaś - z jednej strony od długotrwałości tego stanu, a z drugiej od tego, czy jest to stan tego rodzaju, że specjaliści mogą przyjąć, iż choroba albo w ogóle, albo w najbliższej przyszłości nie powróci.

Jeżeli prawdopodobieństwo powrotu choroby jest znaczne, a dalszy przebieg choroby to potwierdzi, to nie sposób przyjąć, żeby osobę znajdującą się w stanie takiej remisji można było uznać za niedotkniętą chorobą psychiczną w rozumieniu art. 12 k.r.o.

Wyrok SN z dnia 18 lipca 1967 r., I CR 43/67

Standard: 28965 (pełna treść orzeczenia)