Zaskarżenie wyroku przez osobę, wobec której wydano wyrok z naruszeniem art. 194 i nast. k.p.c.

Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 25 kwietnia 1980 r. III CZP 21/80 zajął stanowisko, że osoba, w stosunku do której z naruszeniem art. 194 i nast. k.p.c. został wydany wyrok, uprawniona jest do jego zaskarżenia rewizją. W uzasadnieniu tej uchwały Sąd Najwyższy podkreślił, że wydany w takich warunkach wyrok - w określonym zakresie podmiotowym - jest wyrokiem nieważnym. Nie może on jednak być traktowany jako tzw. wyrok nie istniejący. Wydany on bowiem został przez sąd. Tego rodzaju wadliwości procesowe sądu nie stanowią przeszkody do jego zaskarżenia. Celowe więc jest, aby wyrok nieważny, ale istniejący w sensie procesowym, został wyeliminowany z porządku prawnego za pomocą zwykłych albo - odpowiednio - nadzwyczajnych środków zaskarżenia. Opowiedzenie się za umożliwieniem sądowi rewizyjnemu wyeliminowania nieprawidłowości jest pożądane również z punktu widzenia zasad prawidłowego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości.

Teza powołanej uchwały spotkała się w piśmiennictwie zarówno z głosami krytycznymi, jak i aprobującymi. Najogólniej ujmując, w wypowiedziach krytycznych podnoszono, że wyrok wydany w stosunku do osoby będącej stroną jest orzeczeniem prawie nie istniejącym, a zatem nie może być przez tę osobę zaskarżony.

Przeciwnicy tego stanowiska podkreślają, że legitymacja do zaskarżenia orzeczenia przysługuje zawsze osobom, które jako strony oznaczone zostały w zaskarżonym przez nie orzeczeniu. Wadliwość zaś wezwania osoby do wzięcia udziału w sprawie, a następnie oznaczenia jej w wyroku jako strony procesowej, może uzasadniać, w następstwie wniesienia rewizji, uchylenie wyroku, który jednak nie tylko faktycznie, ale i prawnie w danym wypadku istnieje.

Sąd w obecnym składzie podziela w pełni stanowisko, że wyrok wydany w stosunku do osoby, która z naruszeniem zasad o konstytuowaniu procesu pod względem podmiotowym została w orzeczeniu oznaczona jako strona pozwana, jest wyrokiem faktycznie i prawnie istniejącym, został on bowiem wydany przez sąd, i ma, jak w niniejszej sprawie, zasadnicze elementy, jakich ustawa wymaga od tego rodzaju aktów. Wyrok taki podlega więc zaskarżeniu przez legitymowane do tego podmioty.

Uchwała SN z dnia 21 listopada 1995 r., III CZP 162/95

Standard: 28652 (pełna treść orzeczenia)