Pojęcie "działanie przed sądem"

Ustanowienie pełnomocnika procesowego nie wyłącza wprawdzie osobistego udziału strony w postępowaniu (por. art. 93 k.p.c.), ale wpływa na sposób dokonywania czynności procesowych. Przykładem tego jest art. 133 § 3 k.p.c., według którego, jeżeli ustanowiono pełnomocnika procesowego, to doręczeń pism sądowych należy w zasadzie dokonywać do jego rąk. Należy też zwrócić uwagę na art. 216 k.p.c., według którego sąd może w celu dokładniejszego wyjaśnienia stanu sprawy zarządzić stawienie się stron osobiście albo przez pełnomocnika. 

Wyrok SN z dnia 11 grudnia 2006 r., I UK 153/06

Standard: 36531 (pełna treść orzeczenia)

Zgodnie z art. 86 k.p.c. strony i ich organy lub przedstawiciele ustawowi mogą działać przed sądem osobiście lub przez pełnomocników, przy czym przez "działanie przed sądem" rozumie się podejmowanie wszystkich czynności procesowych, a więc niekoniecznie podejmowanych bezpośrednio przed obliczem sądu (podczas rozprawy lub posiedzenia jawnego), lecz także wykonywanie innych działań prawnych związanych z procesem, chyba że ich podjęcie wymaga osobistego udziału mocodawcy (por. uz. uchwały SN z dnia 18 września 1992 r., III CZP 112/92).

W języku praktyki sądowej "działanie przed sądem" w imieniu mocodawcy określa się często jako "prowadzenie spraw", "zastępowanie" lub "reprezentowanie".

Zastępować, to "zajmować czyjeś miejsce, obejmować czyjeś funkcje, robić co zamiast kogo innego, wyręczać kogo w czym, reprezentować" (por. "Słownik języka polskiego" pod red. W. Doroszewskiego, t. X, Warszawa 1968, s. 789 i 791). W świetle tej definicji zwężanie pola semantycznego słowa "zastępować" tylko do "występowania" (przed sądami) jest całkowicie nieuzasadnione. Występowanie przed sądem bowiem, w znaczeniu "stawanie, pojawianie się na posiedzeniu lub na rozprawie", to tylko jedna z czynności wykonywanych przez pełnomocnika w imieniu mocodawcy, a więc jedna z form "zastępowania" go.

Kodeksu postępowania cywilnego w kilku miejscach używa czasownika "zastępować" (w formie "zastępowanie", "zastępuje") w odniesieniu do pełnomocnika (adwokata i radcy prawnego) lub kuratora, zawsze w znaczeniu, jakie wyżej przedstawiono (art. 95, 119 § 2, art. 161, 510 § 2 i art. 928). Jest także charakterystyczne, że kodeks postępowania cywilnego z 1930 r. pojęciem "zastępstwo stron" obejmował całokształt działań pełnomocnika, a nie tylko "występowanie" przed sądem (tytuł działu VI: "Zastępstwo stron przez pełnomocników", art. 84 - 97). 

Tak więc podjęta przez Sąd Apelacyjny, spotykana także w piśmiennictwie prawniczym, próba utożsamienie pojęcia "zastępowanie" z pojęciem "występowanie prze sądem", a następnie przeciwstawienia go innym czynnościom procesowym pełnomocnika, w tym wypadku "wniesieniu kasacji", nie może być uznana za prawidłową. W konsekwencji, po uznaniu, że udzielenie pełnomocnictwa procesowego do zastępstwa w konkretnej sprawie we wszystkich instancjach, bez ograniczania zakresu pełnomocnictwa, oznacza umocowanie pełnomocnika do podejmowania wszystkich łączących się z tą sprawą czynności procesowych, a więc także do sporządzenia i wniesienia kasacji

Postanowienie SN z dnia 19 października 1999 r., III CZ 115/99

Standard: 28584 (pełna treść orzeczenia)