Sąd niższego rzędu orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu wyższego rzędu (art. 439 § 1 pkt 4 k.p.k.)

O uchybieniu wymienionym w art. 439 § 1 pkt 4 kpk można mówić jedynie w przypadku, gdy w pierwszej instancji sprawę rozpozna sąd niższego rzędu niż ten, który jest właściwy według obowiązujących przepisów, jak i wtedy gdy naruszone zostały przepisy określające kompetencje sądu do załatwienia spraw innego rodzaju niż orzekanie w pierwszej instancji, np. w zakresie rozpoznania środków odwoławczych.

Czynność sądowa w postępowaniu przygotowawczym w postaci przesłuchania świadka w trybie przewidzianym w art. 316 § 3 kpk nie może być uznana za rozstrzygnięcie sprawy w pierwszej instancji.

Uchybienie wymienione w art. 439 § 1 pkt 4 kpk dotyczy naruszenia przepisów o właściwości rzeczowej i funkcjonalnej.

Omawiany przepis nakazuje uchylenie zaskarżonego orzeczenia niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów, a więc nie dotyczy każdego etapu postępowania, nie mówiąc już o incydentalnej czynności procesowej, np. przesłuchaniu świadka, w toku której nie dochodzi do wydania jakiegokolwiek orzeczenia.

Postanowienie SN z dnia 20 stycznia 2004 r., III KK 226/03

Standard: 25880 (pełna treść orzeczenia)

Zakaz orzeczenia - przy ponownym rozpoznaniu sprawy - kary surowszej niż orzeczona w uchylonym wyroku odnosi się także do wypadku, gdy sąd rewizyjny uchylił na podstawie art. 388 pkt 8 k.p.k. [art. 439 § 1 pkt 4 k.p.k.] wyrok sądu powiatowego zaskarżony tylko przez oskarżonego i przekazał sprawę sądowi wojewódzkiemu właściwemu do orzekania w I instancji.

Art. 388 k.p.k. [art. 439 k.p.k.] nie zawiera w ogóle wskazówki co do tego, jak ma postąpić sąd odwoławczy, gdy stwierdzi uchybienie w przepisie tym przewidziane. Wskazówka taka jest zresztą zbędna, gdyż sąd w zależności od rodzaju uchybienia bądź przekaże sprawę do ponownego rozpoznania, bądź też, jak w wypadku uchybienia z art. 388 pkt 8 k.p.k. [art. 439 § 1 pkt 4 k.p.k.], przekaże sprawę sądowi wojewódzkiemu właściwemu do orzekania w pierwszej instancji, w obu wypadkach sprawa będzie de facto ponownie rozpoznawana.

Uchwała SN z dnia 29 października 1971 r., VI KZP 13/71

Standard: 41329 (pełna treść orzeczenia)