Brak skargi po bezskutecznym upywie terminu do wnisienia poprawionego aktu oskarżenia (art 337 § 3 k.p.k.)
Formalna kontrola aktu oskarżenia (art. 337 § 1 k.p.k.) Zasada skargowości (art. 14 k.p.k.)
W piśmiennictwie prezentowany jest jednolity pogląd, zgodnie z którym możliwość skierowania sprawy na posiedzenie w przedmiocie umorzenia postępowania z uwagi na brak skargi uprawnionego podmiotu - z powodu braków formalnych aktu oskarżenia - aktualizuje się wyłącznie wówczas, gdyby ten dokument procesowy nie miał cech decydujących o istnieniu skargi, a więc uniemożliwiał określenie jej granic podmiotowo-przedmiotowych.
Rygory formalne wskazane w art. 332 § 1 k.p.k. powinny pozwolić na ustalenie owych granic, a ponadto umożliwić określenie właściwości rzeczowej i miejscowej sądu. Ma z nich wynikać również istnienie po stronie oskarżyciela uprawnienia do oskarżenia w danej sprawie (zob. T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2014, s. 1183; P. Hofmański (red.), E. Sadzik, K. Zgryzek, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. 1, Komentarz do artykułu 337 k.p.k., Warszawa 2011, teza 18; B. Szyprowski, Kontrola warunków formalnych aktu oskarżenia w kodeksie postępowania karnego, PiP 1999, z. 12, s. 86 - 87 i cyt. tam literatura).
Istnienie braków formalnych aktu oskarżenia, których usunięcia odmawia prokurator, nie może więc zostać w każdym wypadku uznane za równoważne z brakiem skargi uprawnionego oskarżyciela, uzasadniającym umorzenie postępowania na podstawie art. 17 § 1 pkt 9 k.p.k., choć oczywiście możliwość taka w niektórych przypadkach nie będzie wyłączona (zob. uchwała SN z 31 sierpnia 1994 r., I KZP 19/94; postanowienie SN z 8 września 1989 r., II KZ 56/89).
Wyrok SN z dnia 12 września 2018 r., II KK 37/18
Standard: 25518 (pełna treść orzeczenia)
Braki aktu oskarżenia powinny zostać uzupełnione przez oskarżyciela, a gdy oskarżyciel tego nie czyni powodując nieokreśloność stanu oskarżenia, a tym bardziej wyłączając dostęp obrony w toku postępowania sądowego do całości materiałów postępowania przygotowawczego, to należy przyjąć, że w sprawie brak jest skargi uprawnionego oskarżyciela, co zapewnia oskarżonemu standard rzetelnego procesu.
Stosownie do art. 337 § 3 k.p.k. oskarżyciel publiczny jest obowiązany wnieść w terminie wskazanym w § 1 poprawiony lub uzupełniony akt oskarżenia, ale jedynie wówczas, gdy nie wnosi zażalenia. Wniesienie zażalenia powoduje, że kwestia zasadności zwrotu aktu oskarżenia podlega rozstrzygnięciu przez sąd, w związku z czym trudno wymagać od oskarżyciela, aby uzupełniał lub poprawiał akt oskarżenia przed rozstrzygnięciem zasadności zażalenia. Jeżeli jednak sąd utrzyma w mocy zaskarżone zarządzenie, siedmiodniowy termin rozpoczyna z tą chwilą swój bieg i na oskarżycielu publicznym ciąży obowiązek poprawienia i uzupełnienia aktu oskarżenia oraz wniesienia go do sądu w tym terminie.
Odmienna interpretacja powodowałaby, że wnosząc zażalenie na zarządzenie prezesa, prokurator trwale uwalniałby się od obowiązku, o którym mowa w § 3, niezależnie od treści orzekającego w trybie odwoławczym sądu. Z § 3 wynika ponadto, że oskarżyciel publiczny związany jest wskazaniami prezesa sądu co do kierunków uzupełnienia aktu oskarżenia lub sposobu jego poprawienia. Wnioskując a contrario z tego przepisu, należy dojść do wniosku, że nie powinien on wnosić do sądu aktu oskarżenia w tej samej postaci (lub z takimi samymi załącznikami), w jakiej został on przez prezesa sądu zakwestionowany.
W trybie art. 337 § 3 k.p.k. przewidziano jedynie możliwość wniesienia poprawionego lub uzupełnionego aktu oskarżenia, a nie przewidziano możliwości złożenia oświadczenia o podtrzymaniu poprzednio wniesionego aktu oskarżenia. Porównanie treści art. 337 k.p.k. i dawnego art. 346 k.p.k. a obecnie art. 344b k.p.k., w których przewidziano możliwość podtrzymania aktu oskarżenia prowadzi do jednoznacznej językowo wykładni, że w trybie art. 337 k.p.k. prokurator nie może jedynie oświadczyć, że podtrzymuje poprzednio wniesiony akt oskarżenia.
Istnienie braków formalnych skargi, których usunięcia odmawia oskarżyciel lub których nie usunął w terminie 7 dni od uprawomocnienia się zarządzenia o zwrocie aktu oskarżenia stanowi brak skargi uprawnionego oskarżyciela . Podnosi się, że zwrot aktu oskarżenia w celu jego uzupełnienia w trybie § 1 art. 337 k.p.k. nie powoduje zniesienia stanu zawisłości sprawy przed sądem, który to stan kreowany jest w chwili wniesienia zarówno publicznego, jak i posiłkowego aktu oskarżenia. Ten stan zawisłości sprawy ma jednak charakter względny w tym sensie, iż wygasa on z chwilą upływu siedmiodniowego terminu określonego w § 1 art. 337 k.p.k., jeśli w terminie tym oskarżyciel nie wniósł do sądu uzupełnionego lub poprawionego aktu oskarżenia. Wniesienie poprawionego lub uzupełnionego aktu oskarżenia, po upływie terminu 7 dni, jest czynnością bezskuteczną w tym postępowaniu, w którym zwrócono akt oskarżenia .
Naruszenie terminu określonego w art. 337 § 3 nie zamyka możliwości wniesienia poprawionego lub uzupełnionego aktu oskarżenia przez oskarżyciela publicznego, jednakże w takiej sytuacji akt będzie traktowany jako wniesiony po raz pierwszy.
Oskarżyciel publiczny, w sytuacji przewidzianej w art. 337 § 3 k.p.k., zobowiązany jest poprawić lub uzupełnić akt oskarżenia i wnieść go ponownie do sądu w terminie określonym przez sąd. Nie może on więc odstąpić od tego i postępowania umorzyć.
Gdyby oskarżyciel publiczny po zwrocie aktu oskarżenia nie wniósł go ponownie do sądu, wówczas sąd, nie dysponując aktem oskarżenia, zmuszony jest umorzyć postępowanie z powodu braku skargi uprawnionego oskarżyciela (po uprzednim skierowaniu przez prezesa sprawy na posiedzenie). Słusznie podkreśla się, że żaden organ procesowy nie powinien zmuszać prokuratora na drodze procesowej do podejmowania działań oskarżycielskich, jeżeli ten nie widzi do tego podstaw. Niewniesienie ponownie aktu oskarżenia przez prokuratora musi być ocenione jako odstąpienie od oskarżenia.
Wprawdzie odstąpienie prokuratora od oskarżenia nie wiąże sądu, lecz braku aktu oskarżenia uniemożliwia rozpoznanie sprawy
Wyrok SO w Łodzi z dnia 24 października 2017 r., V Ka 378/17
Standard: 39529 (pełna treść orzeczenia)