Niedopuszczalność zaskarżenia przez pokrzywdzonego postanowienia wydanego w trybie art. art. 354 k.p.k.
Umorzenie postępowania z powodu niepoczytalności sprawcy (art. 324 i art. 354 k.p.k.)
Pokrzywdzony nie jest osobą uprawnioną do zaskarżenia postanowienia sądu wydanego - w trybie art. 354 k.p.k. - na wniosek prokuratora, skierowany do sądu na podstawie art. 324 § 1 k.p.k., o umorzenie postępowania i zastosowanie środka zabezpieczającego.
Na gruncie art. 459 § 3 k.p.k. niewątpliwie należy przyjąć, że osobą, której postanowienie "bezpośrednio dotyczy" jest wyłącznie taka osoba niebędąca stroną, do której wprost odnosi się określona decyzja procesowa (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 lipca 2000 r., IV KZ 63/00)
Pokrzywdzony w postępowaniu przewidzianym w trybie art. 354 k.p.k. nie jest osobą, której postanowienie w nim wydane bezpośrednio dotyczy, bo decyzja sądu nie do niego wprost się odnosi i nie jego prawo zostało nią bezpośrednio naruszone (T. Grzegorczyk: Kodeks postępowania karnego, Komentarz, Kraków 2003, s. 1204-1205).
Kwestie związane z charakterem postępowania przewidzianego w art. 354 k.p.k. w zw. z art. 324 § 1 k.p.k. prowadzą - w ocenie Sądu Najwyższego - do uzasadnionego w pełni wniosku, że postępowanie to przekracza ramy postępowania przygotowawczego i jest już stadium postępowania sądowego.
W tych warunkach pokrzywdzony w tym postępowaniu nie zachowuje uprawnień strony. Stosownie do treści art. 299 § 1 k.p.k., jest on stroną na etapie postępowania przygotowawczego. W postępowaniu sądowym w sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego pokrzywdzony może działać jako strona w charakterze oskarżyciela posiłkowego (art. 53-54 k.p.k.). Może też, stosownie do uregulowań przewidzianych w rozdziale 7, aż do rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej wytoczyć przeciw oskarżonemu powództwo cywilne (art. 62 k.p.k.) i działać jako strona w charakterze powoda cywilnego. Tych uprawnień ustawodawca pozbawił pokrzywdzonego w postępowaniu określonym w art. 354 k.p.k.
Skoro więc pokrzywdzony w postępowaniu w trybie art. 354 k.p.k. nie jest stroną w rozumieniu art. 299 § 1 k.p.k., ani też osobą przewidzianą w art. 459 § 3 k.p.k., nie mają też do niego zastosowania przepisy o oskarżycielu posiłkowym i powodzie cywilnym, nie jest on zatem uprawniony do zaskarżenia postanowienia sądu wydanego w wymienionym wyżej trybie.
Uchwała SN z dnia 25 lutego 2005 r., I KZP 35/04
Standard: 25444 (pełna treść orzeczenia)
Skoro pokrzywdzeni w postępowaniu opartym o przepis art. 354 k.p.k. nie mogą być stroną procesową, a przepis szczególny nie nadaje im też uprawnienia do zaskarżenia postanowienia o umorzeniu postępowania i zastosowaniu środków zabezpieczających, to przyjąć należy, iż nie należą do osób, którym służy prawo zaskarżenia postanowienia w powyższej kwestii.
Postanowienie SA w Katowicach z dnia 13 października 2004 r., II AKz 707/04
Standard: 25508 (pełna treść orzeczenia)