Reformationis in peius w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku

Jak wynika z orzecznictwa Sądu Najwyższego, brak związania zakazem wynikającym z art. 384 k.p.c. w postępowaniu nieprocesowym, obok argumentacji czerpanej z zasady działania z urzędu, uzasadniany był niepodzielnym charakterem postanowienia zapadającego w wyniku przeprowadzenia tego postępowania. Dotyczy to przede wszystkim postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. W odniesieniu do tych postanowień przede wszystkim nie jest możliwe stwierdzenie nabycia spadku względem części majątku spadkowego albo tylko w stosunku do niektórych spadkobierców (tak postanowienie SN z dnia 23 czerwca 1967 r., III CR 104/67).

Sąd nie jest również związany granicami apelacji (tak - w odniesieniu do rewizji - na gruncie d. art. 381 § 1 k.p.c. postanowienie SN z dnia 6 czerwca 1971 r., III CRN 61/71). Zaskarżenie takiego postanowienia w części nie może bowiem spowodować uprawomocnienia się tego postanowienia w części niezaskarżonej. Powyższe przesłanki wpłynęły na ukształtowanie ostatecznego stanowiska, że sąd drugiej instancji nie jest związany w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku zakazem reformationis in peius (tak uchwała pełnego składu Izby Cywilnej SN z dnia 26 października 1973 r., III CZP 13/73).

Postanowienie SN z dnia 29 stycznia 2008 r., IV CSK 432/07

Standard: 25231 (pełna treść orzeczenia)

W sprawie o stwierdzenie nabycia spadku sąd rewizyjny nie jest związany granicami rewizji ani zakazem uchylenia lub zmiany zaskarżonego postanowienia na niekorzyść uczestnika postępowania, który wniósł rewizję.

W razie częściowego zaskarżenia w rewizji rozstrzygnięcia o dziedziczeniu spadku według zasad ogólnych (art. 677 § 1 k.p.c.) albo dziedziczeniu gospodarstwa rolnego (art. 677 § 2 k.p.c.) sąd rewizyjny, uznając, że zaskarżone rozstrzygnięcie jest wadliwe i że nie ma podstaw do jego zmiany, uchyla w całości to rozstrzygnięcie (te rozstrzygnięcia), na którego (których) treść może mieć wpływ przyczyna uchylenia.

Uchwała SN z dnia 26 października 1973 r., III CZP 13/73

Standard: 33210 (pełna treść orzeczenia)