Zwrot kosztów kształcenia w razie zawinionego przez młodocianego nieukończenia szkoły (art. 195 k.p.)

Zobowiązanie się młodocianego w umowie o pracę w celu przygotowania zawodowego do zwrotu kosztów kształcenia w razie zawinionego przez niego nieukończenia szkoły uzasadnia roszczenie zakładu pracy o zwrot tych kosztów.

Dopuszczalności zamieszczenia klauzuli zwrotu kosztów kształcenia nie wyłącza sformułowanie art. 195 § 1 k.p. Nie można też dopatrywać się nieważności omawianej klauzuli w treści art. 18 § 2 k.p. Przytoczona dyspozycja uznaje za nieważne postanowienia umowy o pracę i aktów mniej korzystnych dla pracownika niż przepisy prawa pracy. Tymczasem przepisy kodeksu pracy dotyczące zawierania umów o pracę w celu przygotowania zawodowego nie wyłączają dopuszczalności zamieszczenia w takiej umowie klauzuli o obowiązku zwrotu kosztów kształcenia w razie samowolnego nieukończenia szkoły.

Nie można się zgodzić z zastrzeżeniami podniesionymi przez Sąd Rejonowy - Sąd Pracy, że skoro w obowiązującym w Polsce systemie społeczno-politycznym nauka jest bezpłatna, to także założenia systemu społeczno-politycznego przesądzają o nieważności zamieszczania w umowach o pracę w celu przygotowania zawodowego omawianej klauzuli. Sąd Rejonowy nie wziął pod uwagę, że bezpłatne nauczanie dotyczy przede wszystkim szkolnictwa powszechnego, a nie pracowników, którymi są również młodociani zawierający umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego. Status prawny pracownika, w tym również młodocianego, jest odmienny od statusu prawnego osoby korzystającej z powszechnego szkolnictwa.

Uchwała SN z dnia 15 lipca 1986 r., III PZP 40/86

Standard: 25097 (pełna treść orzeczenia)