Odpowiedzialność pracodawcy i bezpośredniego sprawcy naruszenia dobra prawnego pracownika

W razie naruszenia przez pracodawcę dóbr osobistych (w tym godności) pracownika, ten ostatni może dochodzić swoich praw na podstawie art. 24 k.c. w związku z art. 300 k.p.

Wyrok SN z dnia 4 lutego 2021 r., II PSKP 7/21

Standard: 59583 (pełna treść orzeczenia)

Zgodnie z ustalonym orzecznictwem, pracownik może wystąpić z roszczeniami wynikającymi z naruszenia dóbr osobistych zarówno przeciwko bezpośredniemu (faktycznemu) sprawcy naruszenia, jak i pracodawcy (wyrok z dnia 12 października 2007 r., V CSK 249/07). Osoba poszkodowana przez pracownika przy wykonywaniu przez niego obowiązków pracowniczych może dochodzić odszkodowania od jego pracodawcy tylko wtedy, gdy istnieje podstawa jego odpowiedzialności w kodeksie cywilnym (por. uchwała SN z dnia 13 czerwca 1975 r., IV PZP 7/75, OSNCP 1976 nr 3, poz. 42).

Podstawę taką mogą stanowić np. art. 417 - 421 k.c. (odpowiedzialność Skarbu Państwa, osoby prawnej, jednostki samorządu terytorialnego za funkcjonariusza), art. 430 k.c. (odpowiedzialność powierzającego innej osobie wykonanie czynności pod swoim kierownictwem i na własny rachunek za szkodę wyrządzona przez tę osobę), art. 435 k.c. (odpowiedzialność prowadzącego na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody za szkodę wyrządzoną przez ten ruch), art. 474 k.c. (odpowiedzialność dłużnika za powierzenie innej osobie wykonania zobowiązania pod jego kierownictwem).

Odpowiedzialność pracodawcy będącego (jak pozwana) osobą prawną wobec pracownika pokrzywdzonego zachowaniem innego pracownika może mieć też charakter odpowiedzialności sprawczej (własnej), która występuje, gdy szkoda została wyrządzona z winy organu osoby prawnej. W takim przypadku na podstawie art. 416 k.c. osoba prawna odpowiada na zasadzie winy za szkodę wyrządzoną przez osobę fizyczną, będącą piastunem organu tej jednostki organizacyjnej i działającą w charakterze tego organu.

Zdaniem Sądu Najwyższego w obecnym składzie, obowiązek pracodawcy szanowania dóbr osobistych pracownika obejmuje także zapobieganie i przeciwdziałanie naruszaniu tych dóbr przez innych, podległych mu pracowników. Z tego względu tolerowanie takich naruszeń stanowi przyczynienie się pracodawcy do wynikającej z nich szkody, uzasadniające jego własną odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną z winy jego organu na podstawie art. 416 k.c. Odpowiedzialność ta ma charakter deliktowy. Takiemu jej zakwalifikowaniu nie przeszkadza to, że obowiązek szanowania dóbr osobistych pracownika ma także, na podstawie art. 111 k.p. charakter obowiązku ze stosunku pracy, którego naruszenie pociąga za sobą odpowiedzialność kontraktową. Nie powinno bowiem ulegać wątpliwości, że analogiczny obowiązek spoczywa na pracodawcy również na ogólnej zasadzie wynikającej z art. 23 i 24 k.c.

Transponując powyższe uwagi na okoliczności rozpoznawanej sprawy należy zauważyć, że Sąd Okręgowy (a wcześniej Sąd pierwszej instancji) scharakteryzował zachowanie pozwanej w sposób wypełniający cechy czynu niedozwolonego z art. 416 k.c., polegającego na zaniechaniu przez jej zarząd podjęcia działań zapobiegających i przeciwdziałających naruszaniu dóbr osobistych powódki przez jej przełożoną Magdalenę C. Tolerowanie takiego zachowania oznacza dopuszczenie się naruszenia tych dóbr przez delikt zawiniony co najmniej w postaci niedbalstwa. Nie ulega także wątpliwości istnienie normalnego związku przyczynowego pomiędzy takim zachowaniem pozwanej a wskazanym naruszeniem i krzywdą doznaną przez powódkę wskutek tego naruszenia. Jest bowiem oczywiste, że pozwana jako pracodawca Magdaleny C. dysponowała środkami, jak np. kary porządkowe, rozwiązanie umowy o pracę i in., umożliwiającymi co najmniej ograniczenie naruszenia i zmniejszenie rozmiaru powstałej krzywdy. Z tych względów Sąd Okręgowy trafnie uznał, że w ustalonym stanie faktycznym, pozwana dopuściła się naruszenia wskazanych wcześniej dóbr osobistych powódki przez zawinione zachowanie swojego zarządu (tolerowanie działania Magdaleny C.), które przyczyniło się do powstałego naruszenia i krzywdy w rozumieniu art. 448 k.c. doznanej przez powódkę.

Wyrok SN z dnia 2 lutego 2011 r., II PK 189/10

 

 

Standard: 24744 (pełna treść orzeczenia)