Zwrot kosztów zastępstwa procesowego w sprawie ze skargi na przewlekłość postępowania

Sąd uwzględniający skargę na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki zasądza od Skarbu Państwa, na żądanie strony reprezentowanej w tym postępowaniu przez adwokata, koszty zastępstwa procesowego należne za prowadzenie spraw w postępowaniu zażaleniowym.

Zasady zwrotu kosztów w postępowaniu egzekucyjnym normuje art. 770 k.p.c., zgodnie z którym dłużnik powinien zwrócić wierzycielowi koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji. Koszty egzekucyjne obejmują: opłaty, ryczałt kancelaryjny i wydatki poniesione przez komornika oraz należności pełnomocnika, jeżeli strona była reprezentowana przez adwokata (radcę prawnego) w postępowaniu egzekucyjnym (uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 19 lipca 1996 r., III CZP 80/96). W uchwale Sądu Najwyższego z dnia 29 lutego 1996 r., III CZP 17/96, przyjęto, że w sprawie ze skargi na czynności komornika o kosztach postępowania orzeka sąd na podstawie art. 770 k.p.c. stosując odpowiednio (art. 13 § 2 k.p.c.) w niezbędnym zakresie przepisy o zwrocie kosztów procesu (art. 98-110 k.p.c.).

W związku z tym wskazane wyżej zasady i tryb zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu w sprawie przewlekłości postępowania dotyczą także przewlekłości wywołanej działaniem lub bezczynnością sądu w postępowaniu egzekucyjnym (art. 1 ust. 2 w związku z art. 8 ust. 2 ustawy i art. 770 k.p.c.).

Z odesłania zawartego w art. 8 ust. 2 ustawy wynika, że do ustalania wysokości kosztów zastępstwa procesowego strony przez adwokata, jak w sprawie niniejszej, należy stosować odpowiednio te przepisy o opłatach za czynności adwokackie, które dotyczą czynności adwokata w postępowaniu zażaleniowym (§ 13 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, Dz.U. Nr 163 poz. 1348 ze zm.), dalej jako rozporządzenie. W przypadku, gdy skarga na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki zostanie wniesiona przez pełnomocnika ustanowionego z urzędu, wówczas koszty nieopłaconej pomocy prawnej ponosi Skarb Państwa w wysokości określonej w § 19 powyższego rozporządzenia.

Stroną postępowania w sprawie przewlekłości postępowania, gdy skargę na naruszenie prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki w sądowym postępowaniu egzekucyjnym wniósł dłużnik nie jest wierzyciel. Nie ma zatem podstaw, by kosztami postępowania wywołanymi wniesieniem skargi dłużnika na przewlekłość postępowania obciążać wierzyciela-stronę postępowania głównego. Zdaniem Sądu Najwyższego zasadne jest rozliczenie kosztów postępowania ze skargi na przewlekłość między jego stronami, a nie między stronami postępowania głównego. Nie można bowiem stosować wprost wszystkich przepisów dotyczących postępowania zażaleniowego (postanowienie SN z dnia 6 stycznia 2006 r., III SPP 154/05, niepublikowane).

Rozliczenie takie może nastąpić tylko w postanowieniu rozpoznającym skargę, ponieważ postanowienie to kończy postępowanie odrębne między podmiotami, które nie są stronami postępowania głównego. Postanowienie to powinno więc zawierać rozstrzygnięcie o kosztach postępowania między skarżącym, a Skarbem Państwa (postanowienie SN z dnia 6 stycznia 2006 r., III SPP 154/05).

Obowiązek zwrotu kosztów zastępstwa procesowego ciąży (zgodnie z art. 98 k.p.c.) na stronie przegrywającej sprawę. Odpowiednie zastosowanie art. 98 k.p.c. oznacza, iż w przypadku, gdy sąd uwzględni skargę ( art. 12 ust. 2-4 ustawy), wówczas zasądza na rzecz skarżącego na jego żądanie od Skarbu Państwa oznaczoną kwotę tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu w sprawie przewlekłości postępowania (art. 8 ust. 2 ustawy w związku z art. 98 k.p.c.). Sąd nie może zatem obciążyć tymi kosztami wierzyciela (art. 770 k.p.c.), który nie jest stroną tego postępowania.

Uchwała SN z dnia 21 czerwca 2006 r., III SPZP 1/06

Standard: 22711 (pełna treść orzeczenia)