Odrzucenie skargi po terminie, nieopłaconej lub z innych przyczyn niedopuszczalnej

Zgodnie z art. 767[3] k.p.c. w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie ustawy z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 233, poz. 1381) skarga na czynności komornika, od której nie uiszczono należnej opłaty, podlegała odrzuceniu, chyba że sąd uznał, iż zachodziła przyczyna podjęcia czynności na podstawie art. 759 § 2 k.p.c.

Art. 767[3] k.p.c. nie różnicuje rodzajów braków skargi wobec czego przy wykładni tego terminu ma zastosowanie reguła lege non distinguente nec nostrum est distinguere.  Artykuł ten obejmuje nie tylko braki formalne, ale także braki fiskalne.

Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 6 września 1994 r., III CZP 101/94 (również w uchwale z dnia 26 stycznia 1999 r., III CZP 58/98), interpretując wówczas obowiązujący przepis zawarty w art. 767 § 3 k.p.c., przyjął, że w przypadku dotknięcia skargi uchybieniami formalnymi nie następuje jej zwrot na podstawie art. 130 § 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., lecz jej odrzucenie, mimo braku wyraźnej regulacji kodeksowej.

Uchwała SN z dnia 18 lipca 2012 r., III CZP 32/12 

Standard: 51740 (pełna treść orzeczenia)

W orzecznictwie Sądu Najwyższego – przed wejściem w życie art. 767[3] k.p.c. – przyjmowano, że skarga na czynności komornika, wniesiona po upływie terminu lub której braków nie usunięto w terminie, podlega odrzuceniu (uchwały z dnia 6 września 1994 r., III CZP 101/94, OSNC 1995, nr 2, poz. 24 i z dnia 26 stycznia 1999 r., III CZP 58/98, OSNC 1999, nr 6, poz. 107). Sąd Najwyższy przyjął to rozwiązanie mimo braku wyraźnej regulacji ustawowej; odwołując się do analogii zaakcentował przynależność skargi na czynności komornika do środków zaskarżenia oraz potrzebę poddania decyzji sądu rejonowego kontroli instancyjnej. Nie może być wątpliwości, że miał także na względzie specjalną funkcję skargi spełnianą w ramach postępowania egzekucyjnego, jest ona bowiem nie tylko środkiem zaskarżenia, a więc środkiem prawnym służącym stronom w celu zmiany, uchylenia lub wymuszenia czynności komornika, ale stanowi również dogodne narzędzie nadzoru sprawowanego przez sąd i prezesa sądu rejonowego na podstawie art. 759 § 2 k.p.c. oraz art. 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (jedn. tekst: Dz.U. z 2011 r. Nr 231, poz. 1376).

Przyjęcie, że skarga wniesiona po terminie lub dotknięta brakami podlega zwrotowi osłabiałoby jej znaczenie jurysdykcyjne i nadzorcze, a nawet delatorskie, gdyż – zwrócona – nie mogłaby wywołać jakichkolwiek skutków wiązanych z jej wniesieniem (art. 130 § 2 k.p.c.). Poza tym decyzja sądu rejonowego uchylałaby się spod kontroli sądu wyższej instancji, gdyż zarządzenie o zwrocie skargi nie podlegałaby zaskarżeniu zażaleniem, co dodatkowo obniżałoby jej znaczenie. Dążąc do umocnienia funkcji skargi i podniesienia jej skuteczności, ustawodawca z dniem 5 lutego 2005 r. wprowadził do kodeksu postępowania cywilnego przepis art. 7673 , który stał się wyraźną, normatywną podstawą jej odrzucenia, jeżeli została wniesiona po terminie albo nie uzupełniono w terminie jej braków.

Ustawodawca jednoznacznie potwierdził także stanowisko judykatury, że na postanowienie sądu o odrzuceniu skargi przysługuje zażalenie (art. 1 pkt 110 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. Nr 172, poz. 1804).

Przesłanki odrzucenia skargi zostały poszerzone w noweli do kodeksu postępowania cywilnego zawartej w ustawie z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 233, poz. 1381); od dnia 3 maja 2012 r. sąd odrzuca skargę wniesioną po upływie przepisanego terminu, nieopłaconą lub z innych przyczyn niedopuszczalną, jak również skargę, której braków nie uzupełniono w terminie.

Uchwała SN z dnia 23 maja 2012 r., III CZP 11/12

Standard: 22666 (pełna treść orzeczenia)