Zabezpieczenie wierzytelności (kredytu) w świetle zasady swobody umów (art. 353[1] k.c.)

W orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. uchwałę z dnia 5 maja 1993 r. III CZP 54/93 - OSNCP 1993, z. 12, poz. 219), a także sądów powszechnych trafnie przyjmuje się, że ukształtowanie treści stosunków tworzących zabezpieczenie wierzytelności (kredytu) jest pozostawione uznaniu stron (art. 353[1] k.c.). W razie zatem ustanowienia dwu lub więcej zabezpieczeń różnego lub tego samego rodzaju strony mogą - uwzględniając różnice i swoistości w rozkładzie ryzyk, związanych z zastosowanymi rodzajami zabezpieczeń (i ewentualnie z innymi jeszcze okolicznościami) - wprowadzać do umów postanowienie co do kolejności, uwarunkowania, zakresu, itp. realizacji danego zabezpieczenia. Jeżeli jednak postanowienie takie do umowy nie zostało wprowadzone, każda umowa o zabezpieczeniu musi być traktowana samodzielnie i odrębnie, nie ma więc podstaw do narzucania korzystającemu z tych zabezpieczeń jakichś ograniczeń w tym względzie. Może on zatem korzystać ze swych uprawnień w sposób, jaki uzna za właściwy, również przez egzekwowanie zapłaty nie spłaconej należności kredytowej od poręczyciela - przed realizacją innego zabezpieczenia.

Uchwała SN (7) z dnia 30 września 1996 r., III CZP 85/96

Standard: 20589 (pełna treść orzeczenia)

Jeżeli przy ustanawianiu podwójnego zabezpieczenia kredytu przez przewłaszczenie na zabezpieczenie oraz przez umowę poręczenia - nie uzgodniono inaczej, to zarówno w kolejności, jak i zakresie realizacji zabezpieczeń decyduje kredytodawca.

Ukształtowanie treści stosunków tworzących zabezpieczenie wierzytelności (kredytu) jest pozostawione uznaniu stron (art. 3531 k.c). W razie zatem ustanawiania dwu lub więcej zabezpieczeń różnego lub tego samego rodzaju strony mogą - uwzględniając różnice i swoistości w rozkładzie ryzyk, związane z zastosowanymi rodzajami zabezpieczeń (i ewentualnie z innymi jeszcze okolicznościami) - wprowadzać do umów postanowienia co do kolejności, uwarunkowania, zakresu itp. realizacji danego zabezpieczenia. Jeżeli jednak postanowienie takie do umowy nie zostało wprowadzone, każda umowa o zabezpieczenie musi być traktowana samodzielnie i odrębnie, nie ma więc podstaw do narzucania korzystającemu z tych zabezpieczeń jakichś w tym względzie ograniczeń. Może on zatem korzystać ze swych uprawnień w sposób, jaki uzna za właściwy, również przez egzekwowanie zapłaty nie spłaconej należności kredytowej od poręczyciela - przed realizacją innego zabezpieczenia.

Interes poręczyciela jest chroniony przez unormowanie przyjęte w art. 887 k.c., będące podstawą odpowiedzialności odszkodowawczej wierzyciela korzystającego z zabezpieczenia przez poręczenie, a także, w stosunku do kredytobiorcy - w art. 518 k.c.

Uchwała SN z dnia 5 maja 1993 r., III CZP 54/93

Standard: 20590 (pełna treść orzeczenia)