Powództwo o ustalenie zasadności i nieważności rozwiązania z pracownikiem umowy o pracę

W nauce prawa pracy zdecydowanie przeważa pogląd, iż po wejściu w życie kodeksu pracy nie stosuje się sankcji nieważności wadliwych czynności prawnych zakładu pracy zmierzających do rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem.

Z konstrukcji i treści przepisów art. 45 i 46 k.p. wynika, że zarówno nieuzasadnione, jak i sprzeczne z prawem wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę jest skuteczne i może być ubezskutecznione z woli pracownika orzeczeniem sądu o bezskuteczności wypowiedzenia - a po upływie okresu wypowiedzenia umowy - o przywróceniu do pracy.

Czynność prawna zakładu pracy zmierzająca do rozwiązania stosunku pracy, chociażby oczywiście wadliwa prawnie, jest jednak skuteczna.

Przepisy kodeksu pracy nie przewidują w żadnej sytuacji nieważności takiej czynności prawnej. Sprzeczne z prawem w rozumieniu przepisów kodeksu pracy jest również wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę z naruszeniem zasad współżycia społecznego (art. 8 k.p.), czemu między innymi dał wyraz Sąd Najwyższy w II tezie wytycznych dotyczących wykładni art. 45 k.p. i praktyki sądowej stosowania tego przepisu w zakresie zasadności wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nie określony (uchwała pełnego Składu Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych SN z dnia 27 czerwca 1985 r. III PZP 10/85).

Sprzeczne z zasadami współżycia społecznego wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę, podobnie jak wypowiedzenie nieuzasadnione, czy też niezgodne z innymi przepisami prawa, jest również skuteczne i może być unicestwione w sposób wyżej opisany. O bezskuteczności takiego wypowiedzenia może orzec sąd z inicjatywy pracownika.

Wypowiedzenie umowy o pracę niezgodne z zasadami współżycia społecznego nie jest natomiast z mocy prawa nieważne. Stwierdzenie wadliwości prawnej takiej czynności prawnej może zatem nastąpić bądź w orzeczeniu jej bezskuteczności, przywróceniu pracownika do pracy, obecnie zaś także zasądzeniu na jego rzecz odszkodowania, jeżeli nie żąda przywrócenia do pracy.

Skoro zaś przepisy prawa pracy normują skutki sprzecznych z zasadami współżycia społecznego czynności prawnych zakładu pracy, zmierzających do rozwiązania z pracownikiem umowy o pracę, zawartej na czas nie określony, nie jest dopuszczalne w tej mierze stosowanie - wbrew treści art. 300 k.p. - art. 58 § 2 k.c.

Uchwała SN z dnia 21 września 1989 r., III PZP 41/89

Standard: 32925 (pełna treść orzeczenia)

Pracownik, z którym rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z jego winy, nie może żądać ustalenia na podstawie art. 189 k.p.c, że zakład pracy nie miał podstaw do rozwiązania z nim umowy o pracę bez wypowiedzenia.

Uchwała SN (7 sędziów - zasada prawna) z dnia 24 lutego 1967 r., III PZP 41/66

Standard: 20179 (pełna treść orzeczenia)