Przekazanie sprawy rozgraniczeniowej sądowi

Na podstawie art. 33 ust. 3 Pr.g.k. strona postępowania administracyjnego niezadowolona ze sposobu ustalenia przebiegu granicy dokonanego w tym postępowaniu może żądać przekazania sprawy sądowi. Podkreślenia wymaga użycie w tym przepisie zwrotu o przekazaniu sprawy; oznacza on, że ustawodawca uznaje, iż sprawa o rozgraniczenie jest prowadzona w odpowiednim dla niej jednym postępowaniu, obejmującym obligatoryjny etap administracyjny i fakultatywny etap sądowy. Tylko przy takim rozumieniu konstrukcji postępowania rozgraniczeniowego można mówić o przekazaniu sprawy z fazy administracyjnej do jej dalszego rozpoznawania w postępowaniu sądowym. W takim ujęciu postępowanie sądowe stanowi kolejny etap rozpoznawania sprawy i jego wszczęcie prowadzi do kontynuowania postępowania prowadzonego wcześniej w trybie administracyjnym.

Skorzystanie przez stronę postępowania administracyjnego z możliwości żądania przekazania sprawy sądowi należy uznać za czynność otwierającą drogę sądową w sprawie o rozgraniczenie konkretnie oznaczonych nieruchomości. Ten skutek procesowy ma istotne znaczenie dla bytu decyzji administracyjnej określającej przebieg granicy, nie można bowiem przyjmować, że w sprawie, w której została otwarta droga sądowa i o rozgraniczeniu może orzec sąd, mogą pozostawać w mocy skutki wcześniej wydanej decyzji administracyjnej. Istnienie przesłanki procesowej w postaci drogi sądowej w sprawie o rozgraniczenie, będące wynikiem zgłoszenia żądania przekazania sprawy sądowi, wyłącza dokonanie w takiej sprawie rozgraniczenia w trybie administracyjnym. Przejście sprawy o rozgraniczenie do etapu postępowania sądowego powoduje zatem, że decyzja o rozgraniczeniu traci byt.

Do stwierdzenia takiego skutku żądania przekazania sprawy sądowi nie jest konieczne istnienie przepisu ustawowego potwierdzającego utratę bytu przez decyzję administracyjną; utrata skutków takiej decyzji jest wynikiem zamknięcia etapu postępowania administracyjnego w związku ze złożeniem przez stronę żądania przekazania sprawy sądowi. Odmienne stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich nie może być uznane za prawidłowe.

Należy podkreślić, że ocena, iż zgłoszenie żądania przekazania sprawy o rozgraniczenie sądowi sprawia, że decyzja administracyjna traci moc, było już prezentowane w judykaturze Sądu Najwyższego (postanowienie z dnia 19 stycznia 1998 r., I CKN 423/97, OSNC 1998, nr 10, poz. 156).

Sprawa o rozgraniczenie, w której po zakończeniu fazy administracyjnej była już otwarta droga sądowa i właściwy do jej rozpoznania stał się sąd powszechny, nie może ponownie wracać do fazy administracyjnej, niezależnie od sposobu jej zakończenia w postępowaniu sądowym; sprawa cywilna prowadzona w postępowaniu sądowym może się zakończyć tylko w ramach tego postępowania

.

Anulowanie skutków decyzji o rozgraniczeniu nie oznacza anulowania wszystkich czynności dokonanych w postępowaniu administracyjnym przez strony, a w szczególności wniosku o wszczęcie postępowania o rozgraniczenie. Wniosek ten pełni inną funkcję i jest istotny dla wszczęcia postępowania w sprawie o rozgraniczenie, a nie tylko postępowania w fazie administracyjnej.

Uchwała SN (7) z dnia 30 października 2014 r., III CZP 48/14

Standard: 19755 (pełna treść orzeczenia)

Przekazanie sprawy rozgraniczeniowej sądowi może nastąpić na wniosek bądź z urzędu. W obydwu wypadkach jest to jednak możliwe tylko przy spełnieniu ściśle określonych warunków. Jeżeli ustalenie przebiegu granicy nastąpiło na podstawie decyzji administracyjnej, a ta wydana została - mimo braku ugody - z powołaniem się na zebrane dowody lub zgodne oświadczenie stron, to każdy z uczestników postępowania, kwestionując zasadność decyzji, w terminie 14 dni od doręczenia decyzji, może żądać przekazania sprawy sądowi (art. 33 ust. 3 ustawy).

W przypadku niezawarcia ugody, umarzając postępowanie w sprawie organ administracji, przekazuje sprawę sądowi z urzędu. Jednakże przekazanie w tym wypadku sprawy bez uprzedniej decyzji o umorzeniu nie stanowi przeszkody nadania jej biegu. Decyzja taka ma bowiem charakter deklaratoryjny, a fakt odmowy zawarcia ugody sąd władny jest ustalić samodzielnie na podstawie protokołu granicznego i wymienione w nim dane, sporządzony przez geodetę stosownie do treści § 16 wyżej powołanego zarządzenia.

We wszystkich innych przypadkach przekazanie sprawy sądowi prowadzi do odrzucenia wniosku. Sąd odrzuci więc wniosek o rozgraniczenie także wówczas, gdy właściwy organ administracji, uznając za skuteczne oświadczenie woli o cofnięciu zgody na zawarcie ugody, umorzy postępowanie i przekaże sprawę do rozpoznania sądowi. Nie zachodzi bowiem w takich okolicznościach oczywisty brak uprawnienia w rozumieniu art. 514 § 2 kpc, a ujemna przesłanka procesowa (art. 2 § 3 i art. 199 § 1 pkt 1 w związku z art. 13 § 2 kpc).

Postanowienie SN z dnia 10 grudnia 1997 r., II CKN 496/97

Standard: 19754 (pełna treść orzeczenia)