Likwidacja majątku wspólnego wspólników po rozwiązaniu spółki cywilnej w trybie właściwym dla zniesienia współwłasności

Majątek pozostały po spłacie długów spółki i zwrocie wkładów dzieli się między wspólników w stosunku, w jakim uczestniczyli w zysku (art. 875 § 3 k.c.). Jeżeli podział wspólnego majątku nie zostanie dokonany przez samych wspólników, dokonuje go sąd w postępowaniu nieprocesowym przy odpowiednim stosowaniu art. 617 i następnych k.p.c. (por. np. postanowienie SN z dnia 15 listopada 1990 r., II CZ 169/90).

Mając na uwadze przede wszystkim w pierwszym rzędzie wykładnię językową art 875 i 1038 k.c. sądowy podział powinien objąć cały wspólny majątek wspólników rozwiązanej spółki cywilnej. Także długi wynikające ze stosunku spółki (tzw. majtek pasywny) powinny być zgłoszone i rozpoznane w postępowaniu o podział majątku wspólnego. Zastosowanie do likwidacji wspólnego majątku wspólników art. 617 i 618 k.p.c. oznacza, że w tym postępowaniu rozpatrywane są spory między innymi z tytułu posiadania rzeczy wchodzących w skład wspólnego majątku, a także pożytków i innych przychodów z tego majątku, przypadających za okres po dacie rozwiązania spółki (por. uchwałę SN z dnia 29 lipca 1977 r., III CZP 54/77), jak również spory o wypłatę udziału w zyskach, o zwrot wydatków poniesionych w czasie istnienia spółki lub kwot zapłaconych po rozwiązaniu spółki na pokrycie długów spółki wobec osób trzecich (por. uchwałę SN z 6 września 1996 r., III CZP 98/956 oraz wyrok SN z 9 lutego 2000 r., III CKN 599/98). Przesądzającym argumentem jest tu unormowanie zawarte w art 618 § 3 k.p.c., który wyłącza dochodzenie tych roszczeń po zapadnięciu prawomocnego postanowienia o podziale majątku wspólnego.

Inną kwestią jest podział majątku wspólnego wspólników, co do którego od chwili rozwiązania spółki stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych, a inną rozliczenie wzajemnych roszczeń wspólników, które zgłosił do rozliczenia w rozpoznawanej sprawie wnioskodawca. Oczywiście kwoty pieniężne i wierzytelności stanowiące majątek wspólny są bezpośrednio objęte orzeczeniem o podziale. Natomiast roszczenia dotyczące wyprowadzenia przez wspólnika z majątku spółki środków pieniężnych, bądź obejmujące uzyskane przez niego bez podstawy prawnej nienależnego zysku, albo o naprawienie szkody wyrządzonej wspólnikowi na skutek bezprawnego czynu innego wspólnika podlegają tylko na żądanie innego wspólnika (w tym wypadku wnioskodawcy) rozliczeniu jako objęte hipotezą art. 875 § 1 k.c. w zw. z art. 618 § 1 k.p.c. w sprawie o podział majątku wspólnego wspólników spółki cywilnej.

Postanowienie SN z dnia 15 listopada 2016 r., III CSK 345/15

Standard: 71210 (pełna treść orzeczenia)

Jeżeli podział wspólnego majątku nie zostanie dokonany przez samych wspólników, dokonuje go sąd w postępowaniu nieprocesowym przy odpowiednim stosowaniu art. 617 i następnych k.p.c. (por. np. postanowienie SN z dnia 15 listopada 1990 r., II CZ 169/90).

Mając na uwadze przede wzystkim w pierwszym rzędzie wykładnię językową art 875 i 1038 k.c. sądowy podział powinien objąć cały wspólny majątek wspólników rozwiązanej spółki cywilnej. Także długi wynikające ze stosunku spółki (tzw. majtek pasywny) powinny być zgłoszone i rozpoznane w postępowaniu o podział majątku wspólnego.

Zastosowanie do likwidacji wspólnego majątku wspólników art. 617 i 618 k.p.c. oznacza, że w tym postępowaniu rozpatrywane są spory między innymi z tytułu posiadania rzeczy wchodzących w skład wspólnego majątku, a także pożytków i innych przychodów z tego majątku, przypadających za okres po dacie rozwiązania spółki (por. uchwałę SN z dnia 29 lipca 1977 r., III CZP 54/77), jak również spory o wypłatę udziału w zyskach, o zwrot wydatków poniesionych w czasie istnienia spółki lub kwot zapłaconych po rozwiązaniu spółki na pokrycie długów spółki wobec osób trzecich (por. uchwałę SN z 6 września 1996 r., III CZP 98/956 oraz wyrok SN z 9 lutego 2000 r., III CKN 599/98 ). Przesądzającym argumentem jest tu unormowanie zawarte w art 618 § 3 k.p.c., który wyłącza dochodzenie tych roszczeń po zapadnięciu prawomocnego postanowienia o podziale majątku wspólnego.

Postanowienie SN z dnia 15 listopada 2016 r., III CSK 345/15

Standard: 66391 (pełna treść orzeczenia)