Konsekwencje abuzywności umownego postanowienia

Konsekwencje, jakie należy wyciągnąć ze stwierdzenia nieuczciwego charakteru warunku znajdującego się w umowie zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem, powinny umożliwić osiągnięcie dwóch celów. Po pierwsze, sąd powinien czuwać nad tym, aby możliwe było przywrócenie równości stron umowy, której istnienie zostało zagrożone w wyniku stosowania nieuczciwego warunku wobec konsumenta. Po drugie, należy upewnić się, że przedsiębiorca zostanie zniechęcony do wprowadzania takich warunków w umowach oferowanych konsumentom (wyrok z dnia 25 listopada 2020 r., Banca B., C-269/19).W sytuacji gdy umowa ta nie może dalej obowiązywać po usunięciu z niej danych nieuczciwych warunków, gdy unieważnienie rzeczonej umowy powodowałoby szczególnie szkodliwe konsekwencje dla konsumenta i gdy nie istnieje żaden przepis prawa krajowego o charakterze dyspozytywnym, sąd krajowy powinien podjąć, z pełnym uwzględnieniem prawa krajowego, wszelkie niezbędne środki mające na celu ochronę konsumenta przed szczególnie szkodliwymi konsekwencjami, jakie może wywrzeć unieważnienie owej umowy (wyrok z dnia 25 listopada 2020 r., Banca B., C 269/19).

Wyrok TSUE z dnia 19 czerwca 2025 r., C-396/24

Standard: 89159 (pełna treść orzeczenia)

Art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 jest przepisem bezwzględnie obowiązującym, którego celem jest zastąpienie ustanowionej w umowie formalnej równowagi praw i obowiązków stron równowagą rzeczywistą, która przywraca równość stron (wyrok z dnia 30 maja 2013 r., Asbeek Brusse i de Man Garabito, C‑488/11). 

Wspomniany przepis należy uznać za równoważny z krajowymi przepisami mającymi w ramach krajowego porządku prawnego charakter przepisów z zakresu porządku publicznego (wyrok z dnia 21 grudnia 2016 r., Gutiérrez Naranjo i in., C-154/15, C-307/15 i C-308/15), wobec czego nieuczciwy warunek należy uznać za nigdy nieistniejący.

W odniesieniu do przysługującej sądowi krajowemu, który stwierdził, że warunek umowy zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem ma nieuczciwy charakter, możliwości zmiany treści tego warunku zamiast zwyczajnego odstąpienia od jego stosowania wobec konsumenta, należy zauważyć, że art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 nie może być rozumiany w ten sposób, że zezwala on sądowi krajowemu na skorzystanie z takiej możliwości (zob. podobnie wyrok z dnia 14 czerwca 2012 r., Banco Español de Crédito, C-618/10.

Wyrok TSUE z dnia 20 marca 2025 r., C-365/23

Standard: 87616 (pełna treść orzeczenia)