Moc wiążąca postanowień formalnych nierozstrzygających o istocie sprawy (art. 358 k.p.c.)

W świetle rozstrzygnięć wydanych przed 2002 r. i prokonstytucyjnej wykładni normy art. 358 k.p.c.  skuteczne i istniejące pozostają orzeczenia (sententia existens) wydane w ten sposób, iż podpis pod postanowieniem co do istoty sprawy został złożony nie pod sentencją, lecz pod całością dokumentu obejmującego uzasadnienie orzeczenia.

Art. 358 k.p.c. ma zastosowanie jedynie w stosunku do wydanych na posiedzeniu niejawnych postanowień nierozstrzygających o istocie sprawy. Do postanowień co do istoty sprawy należy w zakresie nieuregulowanym przepisami o postępowaniu nieprocesowym stosować odpowiednio przepisy o wyrokach (art. 316-332 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.).

W świetle regulacji prawa procesowego cywilnego (art. 358 k.p.c.) podpisanie sentencji postanowienia wraz z jego uzasadnieniem, jako jednej czynności procesowej, przy braku podpisania samej sentencji postanowienia, uzasadnia wniosek, że zaskarżone zażaleniem postanowienie sądu jest nieistniejące (sententia non existens).

Przed stanowiskiem wyrażonym w szczególności w uchwale Sądu Najwyższego z 13 marca 2002 r., III CZP 12/02, a następnie także postanowieniach z 21 stycznia 2003 r. III CZP 84/02 i z 7 lutego 2003 r., III CZP 94/02, w praktyce orzeczniczej sądów powszechnych postanowienia podpisywane były jako jeden dokument obejmujący zarówno sentencję, jak i uzasadnienie. 

Wyrok SN z dnia 7 lutego 2023 r., II CSKP 432/22

Standard: 71523 (pełna treść orzeczenia)

Podstawową funkcją procesową art. 358 k.p.c. jest określenie momentu, od którego sąd jest związany wydanym przez siebie na posiedzeniu niejawnym postanowieniem formalnym; jeżeli postanowienie podlega uzasadnieniu, wiąże od chwili podpisania sentencji wraz z uzasadnieniem, jeżeli natomiast uzasadnienie nie jest sporządzane - od chwili podpisania sentencji.

Celem art. 358 k.p.c. nie jest określenie formy postanowienia, gdyż to zagadnienie regulują przepisy o wyrokach (por. art. 361 k.p.c.), lecz wyłącznie określenia chwili, od której sąd ferujący postanowienie związany jest jego treścią. W tej sytuacji za nieuzasadniony należy uznać wniosek, stawiany niekiedy w piśmiennictwie, że art. 358 k.p.c. zwalnia sąd od odrębnego sporządzania i podpisywania sentencji.

Postanowienie SN z dnia 3 grudnia 2003 r., I CZ 140/03

Standard: 54819 (pełna treść orzeczenia)