Zakres stosowania art. 63 k.c.; źródło (podstawa) wymogu zgody osoby trzeciej
Zgoda osoby trzeciej na dokonanie czynności prawnej (art. 63 k.c.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Powszechnie przyjmowana jest wykładnia, zgodnie z którą art. 63 k.c. ma być stosowany tylko do przypadków, w których potrzeba zgody osoby trzeciej ma swe źródło w ustawie. W przypadkach, w których wymóg zgody osoby trzeciej na dokonanie czynności prawnej nie wynika bezpośrednio z ustawy, ale ustawa upoważnia strony do wprowadzenia takiego wymogu również mamy do czynienia z czynnością prawną, do której dokonania jest wymagana zgoda osoby trzeciej „na podstawie przepisu prawnego”, bowiem upoważnienie ustawodawcy zawarte w przepisach szczególnych uzasadnia pogląd, że dochodzi tu do samoograniczenia autonomii prywatnej podmiotu i to ze skutkami wobec osób, które z tym podmiotem dokonują czynności prawnej.
Art. 63 KC nie ma zastosowania wówczas, gdy wymóg zgody osoby trzeciej zastrzegły same strony czynności prawnej bez szczególnego upoważnienia w ustawie. W takich przypadkach w grę wchodzić mogą przepisy o warunku.
Wyrok SA we Wrocławiu z dnia 16 stycznia 2015 r., I ACa 1460/14
Standard: 18138 (pełna treść orzeczenia)
Zgoda osoby trzeciej jest potrzebna do dokonania skutecznej czynności prawnej wtedy, gdy wymaganie takie wynika z przepisu ustawowego, a nie z umowy stron. Nie może budzić wątpliwości, że uzależnienie skuteczności czynności prawnej od zgody osoby trzeciej wprowadza niepewność stanu prawnego, co więcej, strona czynności prawnej może nawet nie mieć świadomości istnienia takiego wymogu, zamieszczonego przez jej kontrahenta w innej umowie. Chodzi zatem o eliminowanie wypadków mogących stan niepewności wprowadzać. Dlatego właśnie ustawa określa zarówno wypadki, w których zgoda taka jest wymagana, jak i skutki braku zgody (np. art. 37 k.r.o., art. 1037 k.c.).
Art. 63 k.c. zamieszczony jest w dziale IV tytułu I KC, dotyczącego ustawowych, a nie umownych, przesłanek czynności prawnych i konsekwencji ich braku. Istnieją również sytuacje, w których wymóg zgody osoby trzeciej na dokonanie czynności prawnej nie wynika bezpośrednio z ustawy, jednak do wprowadzenia takiego wymogu w umowie upoważnia ustawa (zob. np. art. 509 § 1 in fine, art. 514 k.c., art. 182 § 1, art. 337 § 2 k.s.h.).
Wymóg zgody może być co prawda zamieszczony w umowie, ale jednak ma „zaczepienie" w ustawie, zatem zgoda osoby trzeciej jest wymagana na podstawie przepisu prawa. Strona takiej umowy może się spodziewać, że do skuteczności umowy potrzebna jest zgoda osoby trzeciej, ponieważ wynika to z ustawy wprost, albo też ustawa daje podstawę do takiego postanowienia umownego.
Przepis art. 63 k.c. nie ma zastosowania wówczas, gdy wymóg zgody osoby trzeciej zastrzegły strony umowy bez szczególnego upoważnienia ustawowego. Powoływane w skardze kasacyjnej orzeczenia Sądu Najwyższego nie potwierdzają tezy skarżącego, bowiem uchwała z dnia 26 marca 2002 r., III CZP 15/02 dotyczy zgody wymaganej przez ustawę, wyrok z dnia 7 września 1993 r., II CRN 60/93 dotyczy zastrzeżenia umownego mającego upoważnienie w ustawie. Przywołać warto orzeczenia Sądu Najwyższego, które wyraźnie przeczą tezie głoszonej przez skarżącego, np. uchwałę z dnia 26 marca 2002 r., III CZP 512/02, czy uchwałę z dnia 19 grudnia 2008 r., III CZP 122/08.
Zastrzeżenie umowne, uzależniające zgodę jednej ze stron umowy na dokonanie czynności prawnej z osoba trzecią bez upoważnienia ustawowego należy traktować zatem wyłącznie jako zastrzeżenie warunku w rozumieniu art. 89 k.c. Warunek taki osoby trzeciej nie wiąże, nie ma mowy zatem o konsekwencji w postaci bezskuteczności tej czynności prawnej.
Wyrok SN z dnia 12 października 2011 r., II CSK 29/11
Standard: 18137 (pełna treść orzeczenia)