Pojęcie „mienia” w rozumieniu art. 70 p.u.
Wyłączenie z masy upadłości składników mienia nienależących do upadłego (art. 70 p.u.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10 września 2015 r. (II CSK 536/14, Legalis nr 1352510) zaliczył do składników mienia nieruchomości, prawa majątkowe i ruchomości. Ponadto wskazał, co ma szczególne znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, że składnikiem mienia w rozumieniu art. 70 p.u.i.n., którego wyłączenie jest dopuszczalne może być także kwota pieniężna, która nie przysługiwała upadłemu, a w dalszym ciągu znajduje się w jego posiadaniu i możliwe jest wydzielenie jej z masy upadłości. Chodzi o zindywidualizowanie składnika majątkowego w sposób umożliwiający jego wyodrębnienie z masy upadłości.
W najświeższym orzecznictwie Sąd Najwyższy kontynuuje zaprezentowaną linię wykładni rozumienia pojęcia " składniki mienia" i podniósł, że przedmiot wyłączenia z masy upadłości na podstawie art. 70 p.u.i.n. określony jest ogólnie i szeroko. Może on obejmować nie tylko konkretne składniki w postaci rzeczy lub praw, ale również zespół takich składników, jak przedsiębiorstwo. Powyższe stanowisko zyskało również akceptację w literaturze przedmiotu i wskazuje się jednoznacznie, że składniki mienia oznaczają mienie wszelkiego rodzaju, a zatem nie tylko nieruchomości i ruchomości, ale także wierzytelności i prawa (akcje, udziały w spółkach, obligacje itp.), warunkiem ich wyłączenia jest takie indywidualne oznaczenie, aby nadawały się do wydzielenia z masy (zob. P. Zimmerman, Prawo upadłościowe. Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz. Wyd. 4, Warszawa 2016; S. Gurgul, Prawo upadłościowe (w:) S. Gurgul, Prawo upadłościowe. Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz. Wyd. 10, Warszawa 2016; F. Zedler, komentarz do art. 70 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze, Lex 2010; D. Chrapoński, komentarz do art. 70 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze, Lex 2014).
Podobnie Kodeks cywilny bardzo szeroko definiuje " mienie" jako własność i inne prawa majątkowe (art. 44). Przyjmuje się wszakże, że przedmiotem wyłączenia nie mogą być m.in. części składowe rzeczy w rozumieniu art. 47 k.c.; rzeczy ruchome, które zostały połączone z nieruchomością w taki sposób, że stały się jej częścią składową (art. 191 k.c.); rzecz ruchoma połączona lub pomieszana z inną rzeczą ruchomą w taki sposób, że przywrócenie stanu poprzedniego byłoby związane z nadmiernymi trudnościami lub kosztami (art. 193 k.c.); rzecz ruchoma wytworzona z cudzych materiałów, jeżeli wytwórca (upadły) stał się jej właścicielem (art. 192 k.c.). Przedmiotem wyłączenia z masy nie mogą być składniki niemajątkowe i tzw. wierzytelność do masy (zob. D. Chrapoński, ibidem; R. Adamus, Prawo upadłościowe. Komentarz do art. 70. Warszawa 2016, system Legalis).
W konsekwencji mieniem w rozumieniu art. 70 p.u.i.n. są również rzeczy oznaczone co do gatunku, zaś warunkiem sine qua non dopuszczalności ich wyłączenia z masy upadłości jest takie indywidualne oznaczenie aby możliwe było ich wyodrębnienie z innych składników owej masy upadłości. Istotny w tym kontekście jest pogląd wyrażony w doktrynie, który skład orzekający w pełni podziela, że przedmiotem wyłączenia mogą być środki pieniężne zgromadzone na wyodrębnionym rachunku bankowym (niepołączone z innymi środkami pieniężnymi) albo osobno w kasie (zob. R. Adamus, ibidem i powołany tam P. Skrzypkowski, Wyłączenie środków pieniężnych, s. 4). Zauważyć też należy, że na konieczność wyodrębnienia znaków pieniężnych wskazuje art. 71 p.u.i.n., który stanowi, że w razie zbycia przez upadłego mienia, które podlega wyłączeniu, świadczenie otrzymane za zbyte mienie wydaje się osobie, do której mienie to należało, jeżeli świadczenie jest wyodrębnione w masie upadłości. Tego rodzaju " świadczenie" z reguły będzie miało charakter świadczenia pieniężnego. W ocenie sądu drugiej instancji nie można zatem stwierdzić, że środki pieniężne jako rzeczy oznaczone co do gatunku ex definitione nie mogą podlegać wyłączeniu z masy upadłości. Rozstrzygnięcie w tym zakresie jest uzależnione okoliczności danej sprawy i od konkretnych ustaleń stanu faktycznego. Jednocześnie podkreślić wypada, że wyłączeniu nie podlegają pieniądze jako elementy wyrażające wartość świadczonych usług, lecz jedynie znaki pieniężne jako rzeczy ruchome.
Wyrok SO w Warszawie z dnia 24 maja 2017 r., XXIII Ga 203/17
Standard: 17986 (pełna treść orzeczenia)
Gotówka należna innej osobie niż upadły, która wpłynęła na rachunek bankowy, może być wydana tej osobie, jeżeli pozostaje w masie upadłości i możliwe jest wydzielenie jej z tej masy.
Składnikiem mienia w rozumieniu art. 70 u.p.u.n. może być także kwota pieniężna, która nie przysługiwała upadłemu, a w dalszym ciągu znajduje się w jego posiadaniu i możliwe jest wydzielenie jej z masy upadłości. Chodzi o zindywidualizowanie składnika majątkowego w sposób umożliwiający jego wyodrębnienie z masy upadłości. W ramach wykładni art. 28 pr. upadł. Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że wyłączeniu mogą podlegać wszelkie prawa, nie tylko rzeczy sensu stricte, ale także wierzytelność, zarówno bezsporna, jak i sporna, czy zasądzona już kwota pieniężna.
Dochodzący wyłączenia rzeczy powinien wykazać, iż przedmiot wyłączenia jest indywidualnie oznaczony i nadaje się do wydzielenia z masy (por. postanowienie SN z dnia 17 marca 1967 r., I CZ 146/66).
W odniesieniu do kwot wierzytelności Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 20 grudnia 1994 r., III CZP 134/94 wskazał, że ocena prawna żądania do wyłączenia z masy upadłości środków pieniężnych i wydania ich innej osobie, powinna się opierać na tytułach prawnych przewidzianych w kodeksie cywilnym, na treści zawartej umowy i uzupełniających ją przepisach kodeksu cywilnego. Także gotówka należna innej osobie, która wpłynęła na rachunek bankowy może być wydana tej osobie, jeżeli pozostaje w masie upadłości i możliwe jest wydzielenie jej z tej masy.
Wyrok SN z dnia 10 września 2015 r., II CSK 536/14
Standard: 64730 (pełna treść orzeczenia)