Postanowienie z dnia 1999-07-07 sygn. II CKN 786/98

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CKN 786/98

Postanowienie z dnia 7 lipca 1999 r.

Dostęp do drogi publicznej jest nieodpowiedni w rozumieniu art. 145 § 1 k.c. także wtedy, gdy wyjazd z nieruchomości przylegającej do drogi publicznej stwarza niebezpieczeństwo w ruchu drogowym.

Przewodniczący: Sędzia SN Marian Kocon

Sędziowie SN: Helena Ciepła (sprawozdawca), Kazimierz Zawada

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 7 lipca 1999 r. na rozprawie sprawy z wniosku Henryka W. z udziałem Gminy W. o ustanowienie drogi koniecznej, na skutek kasacji Gminy W. od postanowienia Sądu Wojewódzkiego w Częstochowie z dnia 19 maja 1998 r.,

postanowił oddalić kasację.

Uzasadnienie

Sąd Wojewódzki w Częstochowie postanowieniem z dnia 19 maja 1998 r. oddalił apelację uczestnika postępowania od postanowienia Sądu Rejonowego w Lublińcu z dnia 14 listopada 1997 r. o ustanowieniu drogi koniecznej dla nieruchomości oznaczonej nr 578/184 położonej w L. przez znajdującą się tamże nieruchomość oznaczoną nr 625/182 i nr 628/183, w sposób opisany w sentencji postanowienia. W motywach podzielił poczynione przez Sąd Rejonowy ustalenia, że nieruchomość wnioskodawcy oznaczona nr 578/184 jest zabudowana budynkami, które są zlokalizowane bezpośrednio przy drodze krajowej DK 785 W.-K. Nieruchomość ta graniczy z nieruchomością Gminy W. oznaczoną nr 625/182 i 628/183, która do marca 1994 r. była zabudowana domem przylegającym do ul. Koziegłowskiej i Dworcowej. Po wyburzeniu tego domu Rada Miejska wydzierżawiła wnioskodawcy pas gruntu z tej nieruchomości na przejazd na czas do października 1994 r. Po uzyskaniu decyzji Dyrekcji Okręgowej Dróg Publicznych z dnia 17 maja 1994 r. wnioskodawca urządził wyjazd ze swojej posesji do ul. Dworcowej, który jest bezpieczniejszy od wyjazdu do ul. Koziegłowskiej.

Aprobował też Sąd Wojewódzki dokonaną przez Sąd Rejonowy ocenę jurydyczną tych ustaleń, prowadzącą do przyjęcia, że nieruchomość wnioskodawcy nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej, gdyż istniejący wyjazd do ul. Koziegłowskiej jest uciążliwy i zagraża bezpieczeństwu ruchu drogowego, powodując dużą wypadkowość, a bezpieczniejszy jest wyjazd od ul. Dworcowej i ten szlak spełnia przesłanki do ustanowienia drogi koniecznej w rozumieniu art. 145 § 1 k.c. Uczestniczka, zarzucając w kasacji naruszenie przepisów art. 145 § 1 k.c. przez błędną jego wykładnię, polegającą na przyjęciu, że nieruchomość wnioskodawcy nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej i art. 145 § 3 k.c. przez akceptację ustanowionej przez Sąd Rejonowy drogi koniecznej w sposób sprzeczny z interesem społeczno-gospodarczym Gminy W., wniosła o zmianę zaskarżonego orzeczenia przez oddalenie wniosku.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

W sytuacji, gdy skarżąca nie zarzuca, jak w przedmiotowej sprawie, naruszenia przepisów postępowania przez poczynienie wadliwych ustaleń, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, dla oceny trafności zarzutu naruszenia prawa materialnego miarodajny jest stan faktyczny przyjęty za podstawę wydania zaskarżonego wyroku (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 1997 r., II CKN 18/97, OSNC 1997, nr 8, poz. 112). W ustalonym stanie faktycznym zarzut naruszenia powołanych w kasacji przepisów prawa jest chybiony. Problem, który wyczerpuje istotę rozpoznawanej sprawy, a także jest przedmiotem zarzutu kasacyjnego, sprowadza się do udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy zagrożenie bezpieczeństwu ruchu drogowego przy wjeździe (wyjeździe) z nieruchomości przylegającej do drogi publicznej stwarza roszczenie o ustanowienie służebności drogi koniecznej.

Rozstrzygnięcie tego problemu wymaga wyjaśnienia pojęcia "odpowiedni dostęp" w rozumieniu art. 145 § 1 k.c. Przepis ten, stanowiąc o braku odpowiedniego dostępu do drogi publicznej jako koniecznej przesłance warunkującej dopuszczalność ustanowienia służebności, pojęcia tego nie definiuje. Legalnej jego definicji nie zawierają też inne przepisy. W tej sytuacji wyjaśnienie istniejących wątpliwości jest rzeczą sądu i powinno nastąpić z zastosowaniem przyjętych reguł interpretacyjnych. Stosowane przez ustawodawcę zasady techniki legislacyjnej dają podstawę do wniosku, że jeśli wolą ustawodawcy jest konkretne rozumienie jakiegoś pojęcia, to definiuje je w sposób wyraźny, tworząc tzw. słownik ustawowy i wyłączając tym samym posługiwanie się przy jego określaniu definicjami zawartymi w przepisach ogólnych albo znaczeniem przyjętym w potocznym rozumieniu. Skoro więc ustawodawca nie zdefiniował pojęcia "odpowiedni dostęp" ani w omawianym przepisie, ani w innych aktach normatywnych, przyjąć należy, że miał na uwadze odpowiedni dostęp w potocznym rozumieniu tego określenia. W takim zaś rozumieniu odpowiedni oznacza odpowiadający celowi, przeznaczeniu, spełniający wymagane warunki.

Tak więc o tym, czy dostęp jest odpowiedni, decydują wszystkie okoliczności konkretnej sprawy. Chodzi o to, by połączenie z drogą publiczną zapewniało wszelką niezbędną - ze społeczno- gospodarczego punktu widzenia - łączność z tą drogą, umożliwiając normalne, gospodarcze korzystanie z nieruchomości. Za takie z pewnością nie może być uznane połączenie zagrażające bezpieczeństwu ruchu drogowego. Zagadnieniem odpowiedniego dostępu zajmował się Sąd Najwyższy w orzeczeniach, do których odwołały się Sądy, m.in. w uchwale z dnia 14 sierpnia 1985 r., III CZP 44/85 (OSNCP 1986, nr 7-8, poz. 106), dając pośrednio wyraz przytoczonemu kierunkowi wykładni art. 145 § 1 k.c. Wprawdzie istotnie, co zauważa skarżąca, uchwała ta została wydana w innym stanie faktycznym, jednakże w zbliżonym i przytoczona tam argumentacja słusznie została wykorzystana przez Sądy przy rozstrzygnięciu przedmiotowej sprawy.

W ustalonym stanie faktycznym, którym związany jest Sąd Najwyższy, wyjazd (wjazd) z nieruchomości wnioskodawcy na drogę publiczną nie jest tylko uciążliwy, ale zagraża też bezpieczeństwu ruchu drogowego, powodując dużą liczbę wypadków. Nie może więc budzić wątpliwości stanowisko Sądu Wojewódzkiego, który w ślad za Sądem pierwszej instancji, przyjmuje, że dostęp do drogi publicznej jest nieodpowiedni także w sytuacji, gdy wyjazd z nieruchomości przylegającej do drogi publicznej i odwrotnie, jest nie tylko uciążliwy, ale stwarza niebezpieczeństwo tak dla wnioskodawcy, jak i innych uczestników ruchu drogowego. W konsekwencji nie może być skutecznie zwalczany pogląd, że w. takiej sytuacji wnioskodawcy przysługuje roszczenie o ustanowienie służebności drogi koniecznej, co czyni bezzasadnym zarzut naruszenia art. 145 § 1 k.c. przez jego błędną wykładnię.

Wbrew stanowisku skarżącej nie został też naruszony przepis art. 145 § 3 k.c., bowiem ustanowiona służebność uwzględnia, jak tego wymaga wymieniony przepis, interes społeczno-gospodarczy. Interes ten wyraża się w dążeniu do tego, aby sposób ustalenia szlaku drożnego odpowiadał potrzebom nieruchomości nie mającej odpowiedniego dostępu do drogi publicznej i możliwie najmniej obciążał grunty, przez które droga ma przebiegać. Skarżąca swój interes społeczno-gospodarczy uzasadnia projektowaną zabudową terenu, przez który ma przebiegać szlak drożny. Niezależnie od tego, że decyzja w przedmiocie tej zabudowy została uchylona przez Naczelny Sąd Administracyjny, skarżąca pomija argumenty przytoczone przez Sąd Wojewódzki w motywach zaskarżonego orzeczenia, że wyburzenie dotychczasowych zabudowań na skrzyżowaniu ulic Koziegłowskiej i Dworcowej miało służyć zwiększeniu bezpieczeństwa. Tymczasem skarżąca cel ten zaprzepaściła planowaną zabudową. Słusznie też Sąd Wojewódzki podkreślił, że to właśnie skarżąca, jako gospodarz terenu, ma obowiązek zapewnić bezpieczeństwo członkom wspólnoty samorządowej, do jakiej należy też wnioskodawca.

W tym stanie podstawa kasacji wywiedziona z art. 393[1] pkt 1 k.p.c. okazałą się nieuzasadniona, co skutkowało oddalenie kasacji (art. 393[12] w związku z art. 13 § 2 k.p.c.).

OSNC 2000 r., Nr 2, poz. 34