Wyrok z dnia 1999-06-24 sygn. III CKN 268/98

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CKN 268/98

Wyrok z dnia 24 czerwca 1999 r.

Nie powoduje nieważności poręczenia brak oznaczenia jego górnej granicy w umowie zlecającej bankowi kredytowanie sprzedaży ratalnej, gdy o wyborze kredytobiorcy i wysokości każdego poręczanego kredytu decyduje sam poręczyciel.

Przewodniczący: Sędzia SN Zbigniew Kwaśniewski

Sędziowie SN: Stanisław Dąbrowski (sprawozdawca), Krzysztof Kołakowski

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 24 czerwca 1999 r. na rozprawie sprawy z powództwa Jana Z. i Jacka N., wspólników spółki cywilnej, przeciwko Bankowi Spółdzielczemu Rzemiosła w W. o zapłatę, na skutek kasacji powodów od wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 14 października 1997 r.,

oddalił kasację i zasądził od strony powodowej na rzecz pozwanego Banku 7500 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Jan Z. i Jacek N., wspólnicy Przedsiębiorstwa Handlowo-Usługowego "Z.", spółki cywilnej we W., wystąpili z powództwem przeciwko Bankowi Spółdzielczemu Rzemiosła w W., ostatecznie żądając zasądzenia od pozwanego na ich rzecz kwoty 148 982,07 zł. Sąd Wojewódzki we Wrocławiu wyrokiem z dnia 12 maja 1997 r. zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 120 635,42 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 15 maja 1996 r. do dnia zapłaty. Dalej idące powództwo oddalił. Sąd Wojewódzki ustalił, że w dniu 19 kwietnia 1993 r. strony zawarły umowę, mocą której pozwany Bank zobowiązał się do kredytowania sprzedaży ratalnej prowadzonej przez powodów. Umowy o kredyt w wysokości do 10 000 złotych zawierali z kupującymi w imieniu Banku powodowie. Bank w § 5 zawartej przez strony umowy zobowiązał się do przelewania środków z tytułu udzielonych kredytów na rachunek powodów.

W § 6 postanowiono, że na zabezpieczenie spłaty udzielonych kredytów założony zostanie rachunek pod nazwą "Fundusz poręczenia Firmy Z. z tytułu sprzedaży ratalnej", na który będzie wpłacane 5% udzielonego kredytu. W § 7 umowy określone zostały warunki, na których Bank będzie miał prawo pobrać nie spłacony kredyt z funduszu poręczenia lub także z prowadzonego przez siebie rachunku powodów. Na poczet nie spłaconych przez kupujących kredytów pozwany Bank pobrał z obu rachunków łącznie kwotę 120 635,42 zł. W ocenie Sądu Wojewódzkiego, umowa stron, będąca umową poręczenia za dług przyszły, nie zawiera określenia górnej wysokości poręczenia, które to określenie jest stosownie do art. 878 § 1 k.c. warunkiem ważności umowy. W konsekwencji, przyjmując nieważność umowy poręczenia, Sąd Wojewódzki uznał, że na podstawie art. 410 § 2 w związku z art. 405 k.c. powodom należy się zwrot kwot pobranych z ich rachunków przez pozwanego.

Na skutek apelacji strony pozwanej Sąd Apelacyjny we Wrocławiu wyrokiem z dnia 14 października 1997 r. zmienił wyrok Sądu Wojewódzkiego w ten sposób, że powództwo w całości oddalił. W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd Wojewódzki dokonując wykładni umowy naruszył przepis art. 65 k.c., co doprowadziło do naruszenia art. 58 § 1 w związku z art. 878 § 1 k.c. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, strony określając w umowie granicę wysokości kredytu udzielonego przez pozwanego na zlecenie powodów, tym samym oznaczyły wysokość odpowiedzialności z tytułu poręczenia. Taka interpretacja umowy wynika logicznie z jej treści i jest tym bardziej uzasadniona, że umowy kredytowe w imieniu pozwanego zawierali powodowie, w istocie nie podlegali kontroli pozwanego, a korzyści z prowadzonej działalności odnosić miały obie strony, nie tylko pozwany Bank. Sąd Apelacyjny uznał, że zawarta przez strony umowa poręczenia była ważna i stosownie do art. 881 k.c. oraz zawartych w niej postanowień dawała stronie pozwanej prawo do zastępczego zaspokojenia. Roszczenia powodów o zwrot pobranych z tego tytułu kwot są więc pozbawione podstawy prawnej.

W kasacji od wyroku Sądu Apelacyjnego powodowie zarzucili naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 878 § 1 k.c. i przyjęcie, że umowa poręczenia nie jest dotknięta wadą nieważności zgodnie z art. 58 § 1 k.c., gdyż dotyczy długu przyszłego do wysokości z góry oznaczonej w umowie.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Przepis art. 878 § 1 k.c. wymaga wskazania z góry oznaczonej wysokości przy poręczeniu długu przyszłego. Oczywistym celem tego przepisu jest ochrona interesu poręczyciela. Poręczenie jest czynnością o charakterze akcesoryjnym. Przy rozważaniu jego zgodności z art. 878 § 1 k.c. nie można abstrahować od rodzaju stosunku prawnego łączącego wierzyciela z poręczycielem. W niniejszej sprawie poręczenie jest nierozłącznie związane z umową stron dotyczącą udzielania kredytów w sprzedaży ratalnej prowadzonej przez powodów. Na podstawie umowy głównej powodowie w imieniu pozwanego udzielali kredytu kupującym. W chwili zawierania poszczególnych umów kredytowych z nabywcami towarów następowała konkretyzacja wysokości poręczonego przez powodów długu. Zastosowana przez strony konstrukcja umowy nie narusza art. 878 § 1 k.c. Ratio legis tego przepisu - ochrona interesu poręczyciela - nie jest zagrożona. Słusznie bowiem Sąd Apelacyjny zwrócił uwagę na okoliczność, że do powodów należał wybór kredytobiorców. Od ich swobodnej oceny zależało udzielenie kredytu w imieniu pozwanego, a ze swojej strony poręczenie w granicach przewidzianej umową z pozwanym, maksymalnej kwoty 10 000 złotych.

Strony nie określiły górnej wysokości poręczenia, globalnie dla wszystkich umów kredytowych zawartych przez powodów w imieniu pozwanego, biorąc jednak pod uwagę charakter stosunku prawnego stron, Sąd Apelacyjny trafnie przyjął ważność umowy poręczenia i wbrew twierdzeniu kasacji nie naruszył tym przepisu art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 878 § 1 k.c. Nie powoduje bowiem nieważności poręczenia brak oznaczenia jego górnej granicy w umowie zlecającej bankowi kredytowanie sprzedaży ratalnej, gdy o wyborze kredytobiorcy i wysokości każdego poręczonego kredytu decyduje sam poręczyciel.

Z powyższych względów i na mocy art. 393[12] k.p.c. Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji wyroku.

OSNC 2000 r., Nr 2, poz. 28