Postanowienie z dnia 1998-04-22 sygn. I CKN 856/97

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I CKN 856/97

Postanowienie z dnia 22 kwietnia 1998 r.

1. Jeżeli strona w treści udzielonego pełnomocnictwa procesowego lub w inny jednoznaczny sposób nie wskazała, któremu z ustanowionych przez nią pełnomocników należy dokonywać doręczeń, to wyboru dokonuje przewodniczący lub sąd.

2. Zaniechanie dokonania przez adwokata, będącego pełnomocnikiem strony, czynności procesowych przysługujących lub obciążających tę stronę, nie rodzi - zastrzeżonego w art. 13 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności - prawa do skutecznego środka odwoławczego.

Przewodniczący: sędzia SN A. Wypiórkiewicz.

Sędziowie SN: T. Wiśniewski, H. Pietrzkowski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 22 kwietnia 1998 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy z wniosku Adama K., z udziałem Romana K., Artura K. i Jarosława Tomasza K., o stwierdzenie nabycia spadku, na skutek kasacji wnioskodawcy od postanowienia Sądu Wojewódzkiego w Poznaniu z dnia 25 września 1996 r. sygn. akt (...)

postanowił oddalić kasację.

Uzasadnienie:

Sąd Rejonowy w Poznaniu, postanowieniem z dnia 26 czerwca 1996 r., oddalił wniosek pełnomocnika wnioskodawcy, adwokata Ż.D., z dnia 12 marca 1996 r. o doręczenie odpisu postanowienia wraz z uzasadnieniem z dnia 11 marca 1996 r. o stwierdzeniu nabycia spadku. Uzasadniając to rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy wyjaśnił, że postanowienie z dnia 11 marca 1996 r. doręczone zostało w dniu 4 kwietnia 1996 r. pełnomocnikowi wnioskodawcy - adwokatowi J.R. Okoliczność, że wnioskodawca dokonał w dniu 11 marca 1996 r. wypowiedzenia pełnomocnictwa temu adwokatowi nie mogła mieć - w chwili tego doręczenia - żadnego znaczenia, skoro wypowiedzenie pełnomocnictwa - zgodnie z art. 94 § 1 k.p.c. - odniosło skutek prawny w stosunku do sądu z chwilą zawiadomienia go o tym, co nastąpiło dopiero w dniu 25 czerwca 1996 r. Sąd Rejonowy powołał się ponadto na treść art. 141 § 3 k.p.c., zgodnie z którym, jeżeli jest kilku pełnomocników strony, sąd doręcza pismo tylko jednemu z nich.

Pogląd Sądu Rejonowego podzielił Sąd Wojewódzki w Poznaniu, który - postanowieniem z dnia 25 września 1996 r. oddalając zażalenie wnioskodawcy - nie znalazł podstaw do uwzględnienia zarzutu naruszenia art. 141 § 3 k.p.c. W kasacji od tego postanowienia pełnomocnik wnioskodawcy zarzucił naruszenie art. 141 § 3 k.p.c. oraz art. 6 i 13 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności i wnosił o uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz postanowienia Sądu Rejonowego w Poznaniu z dnia 26 czerwca 1996 r. Sąd Najwyższy, rozpoznając zażalenie pełnomocnika wnioskodawcy na postanowienie Sądu Wojewódzkiego w Poznaniu z dnia 2 grudnia 1996 r. odrzucające tę kasację, postanowieniem z dnia 29 kwietnia 1997 r. sygn. akt (...) uchylił zaskarżone postanowienie i stwierdził, że postanowienie Sądu Wojewódzkiego w Poznaniu z dnia 25 września 1996 r., oddalające zażalenie na postanowienie o odmowie doręczenia odpisu postanowienia z uzasadnieniem, jest postanowieniem kończącym postępowanie w sprawie i podlega zaskarżeniu kasacją.

Sąd Najwyższy  zważył, co następuje:

Kasacja - której dopuszczalność od zaskarżonego nią postanowienia Sądu Wojewódzkiego z dnia 25 września 1996 r. przesądzona została poglądem prawnym wyrażonym we wcześniejszym postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 29 kwietnia 1997 r. (art. 386 § 6 w zw. z art. 393/20/ k.p.c.) - nie ma usprawiedliwionych podstaw. Sąd Wojewódzki - wbrew zarzutowi kasacyjnemu - nie naruszył art. 141 § 3 k.p.c. uznając, że Sąd Rejonowy prawidłowo zastosował ten przepis przy doręczeniu postanowienia z dnia 11 marca 1996 r. Z poczynionych w sprawie ustaleń wynika, że w chwili doręczania przez sąd tegoż postanowienia (4 kwietnia 1986 r.) wnioskodawca reprezentowany był w sprawie przez dwóch pełnomocników, a mianowicie przez ustanowionego już w dniu 16 czerwca 1992 r. adwokata J.R. oraz przez ustanowioną w dniu 25 marca 1996 r. adw. Ż.D. W tej sytuacji procesowej i wobec niezawiadomienia sądu o dokonanym przez wnioskodawcę w dniu 11 marca 1996 r. wypowiedzeniu pełnomocnictwa adwokatowi J.R., należało - tak jak to uczynił Sąd Rejonowy - doręczyć żądane postanowienie wraz z uzasadnieniem tylko jednemu pełnomocnikowi. Zgodnie bowiem z art. 141 § 3 k.p.c., jeżeli jest kilku pełnomocników jednej strony, sąd doręcza pismo tylko jednemu z nich. Jeżeli strona w treści udzielonego pełnomocnictwa lub winny, byle jednoznaczny, sposób niewskazała, które mu z ustanowionych przez nią pełnomocników należy dokonywać doręczeń, to wyboru dokonuje przewodniczący (§ 135 regulaminu sądowego) lub sąd (por. postanowienie SN z dnia 30 stycznia 1973 r. I Cz 163/72, OSNCP 1973, z. 11, poz. 202). Wniosek adwokata Ż.D. o doręczenie postanowienia byłby zatem uzasadniony tylko wtedy, gdyby sąd - przed wydaniem zarządzenia o doręczeniu - został zawiadomiony o wypowiedzeniu pełnomocnictwa adwokatowi J.R. Skoro zawiadomienie takie nie wpłynęło w tym czasie do Sądu Rejonowego, to sformułowany w kasacji zarzut naruszenia przez Sąd Wojewódzki art. 141 § 3 k.p.c. przez błędną jego wykładnię należało ocenić jako bezzasadny.

Pełnomocnik skarżącego, podnosząc w kasacji także zarzut naruszenia przez Sąd Wojewódzki art. 6 i 13 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka (...), wyjaśnił, że zarówno Sąd Rejonowy nie pouczając wnioskodawcy o obowiązku wynikającym z art. 94 § 1 k.p.c., jak również adwokat J.R. nie zawiadamiając sądu o wypowiedzeniu mu pełnomocnictwa - pozbawili wnioskodawcę prawa do rzetelnego procesu i prawa do złożenia skutecznego środka odwoławczego.

Zarzut ten ocenić należało jako nieuzasadniony z następujących przyczyn:

- po pierwsze: dotyczy on uchybień popełnionych przez pełnomocnika procesowego strony oraz postępowania przed sądem pierwszej instancji; zarzut ten nie był podnoszony w zażaleniu do sądu drugiej instancji, jest więc oczywiste, że podstawę kasacji stanowić mogą wyłącznie uchybienia popełnione przez sąd drugiej instancji, a nie uchybienia sądu pierwszej instancji czy też uchybienia pełnomocnika strony;

- po drugie: gdyby nawet zarzut ten był przedmiotem oceny sądu drugiej instancji, to nie mógłby odnieść skutku; obowiązek sądu wynikający z art. 5 k.p.c. nie obejmuje bowiem strony zastępowanej w sprawie przez adwokata lub radcę prawnego; pouczanie stron występujących bez adwokata (radcy prawnego) nie może ponadto dotyczyć obowiązków procesowych strony, wynikających z czynności zdziałanych przez stronę, a nie znanych sądowi (obowiązek powiadomienia sądu o dokonanym wypowiedzeniu pełnomocnictwa procesowego).

Już tylko na marginesie stwierdzić należy, że gdyby drugi ustanowiony przez wnioskodawcę pełnomocnik powiadomił sąd - składając wniosek o doręczenie postanowienia - o dokonanym wypowiedzeniu pełnomocnictwa pierwszemu pełnomocnikowi, to doręczenie nastąpiłoby do jego rąk i wnioskodawca nie poniósłby niekorzystnych skutków procesowych, które są przedmiotem postępowania przed trzema instancjami sądowymi. Kwalifikowanie w kasacji tychże skutków jako pozbawienie wnioskodawcy prawa do rzetelnego procesu, uprawniającego do skutecznego środka odwoławczego (art. 6 i art. 13 powołanej Konwencji) jest bezpodstawne. Zaniechanie dokonania przez adwokata, będącego pełnomocnikiem strony, czynności procesowych, przysługujących lub obciążających tę stronę, nie rodzi - zastrzeżonego w art. 13 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności - prawa do skutecznego środka odwoławczego.

Z tych wszystkich względów Sąd Najwyższy oddalił kasację na podstawie art. 393[12] k.p.c.

OSNC 1999 r., Nr 1, poz. 4