Postanowienie z dnia 1997-12-02 sygn. II CKN 484/97

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CKN 484/97

Postanowienie z dnia 2 grudnia 1997 r.

1. Podstawa wpisu do księgi wieczystej (art. 31 ustawy o księgach wieczystych i hipotece) musi istnieć już w momencie złożenia wniosku o wpis.

2. Podstawą wpisu nie może być decyzja administracyjna, której wykonalność została wstrzymana w związku ze wznowieniem postępowania administracyjnego.

Przewodniczący: sędzia SN T. Domińczyk.

Sędziowie: SN L. Walentynowicz (sprawozdawca),

SA B. Kamiński.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 2 grudnia 1997 r. na rozprawie sprawy z wniosku Parafii Rzymsko-Katolickiej pod wezwaniem św. Wawrzyńca Męczennika w K.D. przy uczestnictwie Skarbu Państwa Urzędu Rejonowego w W. Gminy w W., Jacka P. i Grażyny P., o wpis do księgi wieczystej, na skutek kasacji wnioskodawcy od postanowienia Sądu Wojewódzkiego w Bielsku-Białej z dnia 25 kwietnia 1997 r. sygn. akt (...)

postanowił oddalić kasację.

Uzasadnienie.

Parafia Rzymsko-Katolicka pod wezwaniem św. Wawrzyńca Męczennika w K.D. wniosła o wpisanie jej, w miejsce Skarbu Państwa, do działu II księgi wieczystej nr 16903, prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Wadowicach, w odniesieniu do działek nr 1359/2, nr 1361/1 i w 1361/2, położonych w K.D., a także wniosła o wpisanie jej, w miejsce Jacka i Grażyny małżonków P., do działu II księgi wieczystej nr 20915.

Jako podstawę żądanych wpisów wnioskodawczyni przedstawiła decyzję Szefa Urzędu Rady Ministrów z dnia 3 grudnia 1996 r. nr (...), stwierdzającą nieważność orzeczenia Urzędu do Spraw Wyznań z dnia 25 kwietnia 1964 r. w części dotyczącej przejęcia na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości Parafii o powierzchni 1,82 ha, położonej w K.D. Postanowieniem z dnia 14 lutego 1997 r. Sąd Rejonowy w Wadowicach odmówił dokonania tych wpisów, w szczególności dlatego, że wznowione zostało w dniu 19 grudnia 1996 r. postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji Szefa Urzędu Rady Ministrów z dnia 3 grudnia 1996 r., w następstwie czego wykonanie tej decyzji zostało z urzędu wstrzymane.

W apelacji wnioskodawczyni domagała się uchylenia zaskarżonego postanowienia z powodu nieważności (art. 379 pkt 3 i 5 k.p.c.), ponieważ toczy się przed Sądem Rejonowym w Wadowicach inne postępowanie dotyczące tego samego przedmiotu, a ponadto został pozbawiony obrony swych praw Urząd Rejonowy w W., który nie brał udziału w tym postępowaniu. Zaskarżeniem objęto tylko odmowę wpisu do księgi wieczystej nr 16903.

Sąd Wojewódzki w Bielsku-Białej postanowieniem z dnia 25 kwietnia 1997 r. oddalił apelację.

Sąd odwoławczy uznał zarzut nieważności za bezzasadny, skoro Urząd Miejski w W. jako przedstawiciel Gminy W. brał udział w postępowaniu sądowym, a tocząca się równolegle przed Sądem Rejonowym w Wadowicach sprawa procesowa o uzgodnienie treści księgi wieczystej nr 16903 z rzeczywistym stanem prawnym nie jest tożsama ze sprawą wieczystoksięgową o wpis do księgi wieczystej.

Sąd Wojewódzki zaaprobował też merytoryczne przesłanki odmowy wpisu. W kasacji wnioskodawca podniósł zarzut naruszenia prawa procesowego (art. 393¹ pkt 2 k.p.c.) ze względu na nieprzeprowadzenie dowodu z akt: I C 613/96, I C 72/97, L.dz. kw 1222-1223/97, L.dz. kw 1822/94 i L.dz. kw 3463/96 oraz odmowy zawieszenia postępowania do czasu zakończenia trzech pierwszych, wymienionych wyżej, spraw. Skarżący wniósł w konsekwencji o uchylenie zaskarżonego postanowienia i postanowienia Sądu Rejonowego oraz o przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Przedmiotem postępowania kasacyjnego, podobnie jak postępowania apelacyjnego, jest odmowa wpisu do księgi wieczystej nr 16903, w której w dziale II figurował jako właściciel Skarb Państwa w odniesieniu do działek nr 1359/2, 1361/1 i 1361/2. W istocie jednak wpis ten zdezaktualizował się wobec nabycia własności tych działek przez Gminę W. na mocy decyzji komunalizacyjnej Wojewody (...) z dnia 12 września 1994 r., w następstwie czego działki nr 1359/2, 1361/1 i 1361/2 objęte zostały nową księgą wieczystą nr 53077, a w jej dziale II ujawniona została Gmina W. jako właściciel tych działek. Powyższa rozbieżność, kłopotliwa dla zainteresowanych uczestników, została usunięta - jak wynika z uzasadnienia postanowienia Sądu Rejonowego w Wadowicach z dnia 4 kwietnia 1997 r. (sygn. akt L.dz. kw ...) - poprzez wykreślenie tych działek z księgi wieczystej nr 16903, która to księga została już prawomocnie zamknięta. Można zatem powiedzieć, że problem wpisu do księgi wieczystej nr 16903 stał się nieaktualny, gdyż działki nr 1359/2 1361/1 i 1361/2 już w niej nie figurują. Kasacja jest wszakże nieuzasadniona przede wszystkim z innych przyczyn.

Przedstawione w skardze kasacyjnej zarzuty procesowe nie zawierają polemiki z argumentami powodującymi oddalenie wniosku, który to wniosek opierał się tylko na jednej przesłance. Był nią mianowicie skutek prawny wynikający z decyzji administracyjnej z dnia 3 grudnia 1996 r. Sądy trafnie oceniły, że nie może być uznany jako dokument odpowiadający wymaganiom z art. 31 i 46 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. Nr 19, poz. 147 ze zm.) akt administracyjny, którego wykonalność została wstrzymana w związku ze wznowieniem postępowania administracyjnego. Wstrzymanie wykonalności decyzji Szefa URM z dnia 3 grudnia 1996 r. oznaczało, że zawieszone zostały skutki prawne z niej wynikające, także w odniesieniu do toczącego się postępowania sądowego, a wiadomo, że w następstwie postępowania wznowieniowego stwierdzono nieważność tej decyzji (por. decyzję Szefa URM z dnia 14 kwietnia 1997 r.). Wniosek o wpis do księgi wieczystej nr 16903 nie znajdował więc uzasadnienia prawnego.

Specyfika postępowania o wpis do księgi wieczystej (art. 31 ustawy o księgach wieczystych i hipotece) polega na tym, że podstawa wpisu musi istnieć już w momencie złożenia wniosku. Nie można więc dopiero w ramach tego postępowania poszukiwać przesłanki wpisu, a do tego w istocie zmierza skarga kasacyjna, która potwierdza tezę, że przedstawiona we wniosku podstawa wpisu nie istnieje. Kognicja sądu wieczystoksięgowego jest ograniczona, w związku z czym bardziej przydatne dla wnioskodawczyni może się okazać postępowanie procesowe o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym (art. 10 cyt. ustawy). Aktualnie toczy się kilka postępowań sądowych dotyczących własności wspomnianych działek i dla rozpoznawanej sprawy ważny jest przede wszystkim problem zawisłości sprawy i powagi rzeczy osądzonej (art. 379 pkt 3 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.), gdyż mogąca stąd wynikać nieważność postępowania brana jest pod uwagę z urzędu także przy rozpoznawaniu kasacji (art. 393¹¹ k.p.c.).

Sąd Najwyższy podziela stanowisko Sądu Wojewódzkiego, że nie występuje zawisłość postępowania w toczących się jednocześnie sprawach o wpis do księgi wieczystej i o uzgodnienie treści tej samej księgi z rzeczywistym stanem prawnym, bo inny jest w nich tryb i przedmiot postępowania. Należy też zająć podobne stanowisko w odniesieniu do sprawy o wpis (m.in. do księgi wieczystej nr 16903), wszczętej wnioskiem z dnia 9 lipca 1996 r., a zakończonej postanowieniem Sądu Rejonowego w Wadowicach z dnia 4 kwietnia 1997 r. (sygn. akt L.dz. kw 3463/96), oddalającym wniosek. Otóż, w ramach tej samej księgi wieczystej dokonuje się wielu wpisów, bo treść księgi wieczystej z natury rzeczy nie ma charakteru statycznego. O przedmiocie postępowania o wpis do księgi wieczystej decydują jego przesłanki; w rozpoznawanej sprawie podstawą wpisu była decyzja administracyjna, natomiast w sprawie L.dz. kw 3463/96 podstawa wpisu była zupełnie inna.

Z podanych przyczyn należało kasację oddalić (art. 393¹² k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.).

OSNC 1998 r., Nr 6, poz. 98