Postanowienie z dnia 1997-05-08 sygn. II CKN 146/97

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CKN 146/97

Postanowienie z dnia 8 maja 1997 r.

Konstruowanie powództwa o "odwołanie darowizny" nie znajduje uzasadnienia w art. 900 k.c., zgodnie z którym odwołanie darowizny następuje przez oświadczenie złożone obdarowanemu na piśmie. Skuteczność odwołania darowizny pod kątem przesłanek określonych w art. 898 i 899 k.c. może być poddana kontroli w sprawie o zwrot przedmiotu darowizny albo - po wykazaniu interesu prawnego - w sprawie o ustalenie, że darowizna została (nie została) skutecznie odwołana (art. 189 k.p.c.).

Przewodniczący: Prezes SN T. Ereciński.

Sędziowie SN: J. Gudowski (sprawozdawca), Z. Kwaśniewski.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 8 maja 1997 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa Józefa S. i Genowefy S. przeciwko Barbarze S., Dariuszowi S., Agacie S. o odwołanie darowizny, na skutek kasacji powodów od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Kielcach z dnia 11 września 1996r. sygn. akt (...)

postanowił odrzucić kasację.

Uzasadnienie:

Powodowie Genowefa i Józef S. - małżonkowie - domagali się "odwołania darowizny" uczynionej przez nich w dniu 4 października 1979 r. na rzecz pozwanych Barbary i Bogumiła - małżonków S. Jako podstawę żądania wskazali rażącą niewdzięczność pozwanych. W trakcie procesu zmarł pozwany Bogumił S., toteż w jego miejsce wstąpili następcy prawni, spadkobiercy - żona Barbara oraz dzieci Dariusz S. i Agata S. Wyrokiem z dnia 8 lutego 1996 r. Sąd Rejonowy w Kielcach powództwo oddalił. Dokonawszy ustaleń przedstawionych pod osąd faktów, sąd pierwszej instancji stanął na stanowisku, że przypisywane małżonkom S. zachowanie nie może być uznane za wyraz rażącej niewdzięczności.

Na takim samym stanowisku stanął Sąd Wojewódzki w Kielcach, który - orzeczeniem z dnia 11 września 1996 r. - rewizję powodów oddalił. Zdaniem tego sądu, wszystkie fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy zostały wyjaśnione, a ich ocena nie budzi zastrzeżeń. Nie może też być mowy o naruszeniu art. 898 § 1 k.c., gdyż konflikty między stronami wynikały z faktu, że powodowie nie akceptowali pozwanej jako żony ich syna Bogumiła, nie dopuszczali do ich wspólnego zamieszkania, jeśli więc tenże czynił powodom jakieś przykrości, to były one wynikiem pretensji i rozżalenia, a nie wynikały z mściwości, złośliwości, czy chęci odwetu. Kasacja powodów została oparta - jak to z niej wynika - "... na podstawach z art. 392 § 1, 393² § 1 i 393⁴ k.p.c. ...". W ocenie skarżących doszło do naruszenia art. 898 § 1 k.c., art. 233 § 1 k.p.c. oraz art. 3 § 2 k.p.c. w dawnym brzmieniu, co uzasadnia wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku oraz wyroku Sądu Rejonowego i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 393³ k.p.c. kasacja - obok spełnienia innych istotnych wymagań - powinna zawierać przytoczenie podstaw kasacyjnych oraz ich uzasadnienie. Należy jednak pamiętać, że podstawy kasacji nie konstruowane dowolnie, gdyż w myśl art. 393¹ k.p.c. mogą one mogą być dotyczyć albo naruszenia prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, albo naruszenia przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Już z tego punktu widzenia kasacja pozwanych nie spełnia ustawowych wymagań, gdyż - odwołując się do art. 392 § 1, art. 393² § 1 i art. 393⁴ k.p.c., a więc do przepisów nie traktujących o podstawach kasacyjnych - formułuje zarzut "sprzeczności istotnych ustaleń z treścią zebranego materiału", zarzut "naruszenia zasady wynikającej z przepisu art. 3 § 2 k.p.c.", w końcu zarzut "zbyt dowolnej, daleko idącej interpretacji faktów". Gdyby nawet uznać te zarzuty za powołanie podstawy z art. 393¹ pkt 2 k.p.c., czego Sąd Najwyższy oczywiście czynić nie może, gdyż nie jest uprawniony do wyręczania stron lub stawiania w ich zastępstwie jakichkolwiek hipotez, to w treści kasacji nie sposób doszukać się stwierdzenia, jakie konkretnie uchybienia procesowe zostały popełnione i na czym mógł polegać ich istotny wpływ na wynik sprawy. Uzasadnienie przedstawione przez skarżącego jest bowiem zbiorem wyrażonych w "stylu rewizji" ogólników i polemik, nawiązujących do stanu faktycznego i narzucających własną, korzystną dla powodów jego wizję.

W części motywacyjnej kasacji trudno także odnaleźć argumenty wspierające tezę o błędnej wykładni art. 898 § 1 k.c. Także w tym wypadku, zamiast przedstawić oceny prawne, skarżący starają się wykazać, że fakty ustalone przez sąd, a także te, które są tylko projekcją ich twierdzeń, uzasadniają uznanie ich żądania za słuszne. Nawiasem mówiąc, żądanie "odwołania darowizny" zgłoszone w rozpoznawanej sprawie zostało wadliwie sformułowane i w kształcie, jaki mu nadano, uwzględnione być nie mogło. Odwołanie darowizny następuje bowiem nie w drodze orzeczenia sądu o charakterze prawo kształtującym (jak np. rozwiązanie darowizny w okolicznościach opisanych w art. 901 k.c.), lecz przez oświadczenie złożone obdarowanemu na piśmie (art. 900 k.c.). Dopiero po złożeniu takiego oświadczenia, wywołującego skutek obligacyjny, lub równocześnie z tym oświadczeniem, darczyńca może wystąpić z powództwem o zwrot przedmiotu darowizny (złożenie oświadczenia woli) i w procesie zainicjowanym takim właśnie powództwem, stosownie do zarzutu obdarowanego, możliwe jest poddanie ocenie skuteczności odwołania darowizny pod kątem spełnienia przesłanek określonych w art. 898 i 899 k.c.

Naturalnie nie wykluczone jest również skonstruowanie powództwa o ustalenie, że darowizna została skutecznie odwołana (art. 189 k.p.c.) z tym zastrzeżeniem, że zasadność takiego powództwa zależałaby od interesu prawnego, którego istnienie - przy możliwości żądania zwrotu przedmiotu darowizny - mogłoby się okazać wątpliwe. W konsekwencji należy więc stwierdzić, że kasacja pozwanych - nie wskazująca podstaw z art. 393¹ k.p.c. oraz nie zawierająca wymaganego uzasadnienia - dotknięta jest brakiem stanowiącym istotną wadę kasacji, nie usuwalną i powodującą jej odrzucenie (art. 393⁸ § 1 k.p.c.).

OSNC 1997 r. , Nr 11, poz. 175