Obligacyjne i rzeczowe skutki odwołania darowizny
Odwołanie darowizny z powodu rażącej niewdzięczności obdarowanego (art. 898 k.c.) Zasada podwójnego skutku; zasada konsensualności; Zasada kauzalności (art. 155 § 1 i art. 156 k.c.) Sposób, forma odwołania darowizny (art. 900 k.c.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Odwołanie darowizny nie następuje w drodze orzeczenia sądu o charakterze prawo - kształtującym (jak np. rozwiązanie darowizny w okolicznościach opisanych w art. 901 k.c.), lecz przez oświadczenie złożone obdarowanemu na piśmie. Dopiero po złożeniu takiego oświadczenia - wywołującego skutek obligacyjny - lub równocześnie z tym oświadczeniem, darczyńca może wystąpić z powództwem o zwrot przedmiotu darowizny (złożenie przez obdarowanego oświadczenia woli na podstawie art. 64 k.c. w zw. z art. 1047 k.p.c. i art. 900 k.c.). W sprawie zainicjowanej takim powództwem, stosownie do zarzutu obdarowanego, możliwe jest poddanie ocenie skuteczności odwołania darowizny pod kątem spełnienia przesłanek określonych w art. 898 k.c. i art. 899 k.c.
Wyrok SA w Warszawie z dnia 24 maja 2019 r., V ACa 327/18
Standard: 73236 (pełna treść orzeczenia)
Skutek odwołania darowizny następuje z chwilą złożenia i doręczenia obdarowanemu oświadczenia woli w tym przedmiocie. Oznacza to tylko tyle, że upada pierwszy element zobowiązaniowy umowy darowizny, w tym jej causa. Nie następuje jednak automatyczne powrotne przeniesienie własności. Na skutek odwołania darowizny, po stronie obdarowanego powstaje jedynie obowiązek powrotnego przeniesienia prawa własności. Skutek prawnorzeczowy powstaje dopiero z chwilą wydania orzeczenia w tym przedmiocie, które w stosunku do tak zakreślonego roszczenia ma charakter prawnokształtujący, bądź też z chwilą zawarcia przez strony umowy o zwrotne przeniesienie własności obdarowanego na darczyńcę.
Powyższe pozwala na postawienie tezy, że złożenie oświadczenia woli w przedmiocie odwołania darowizny skutkuje upadkiem causa donandi, jednak nie niweczy z mocy prawa, prawnorzeczowego skutku umowy darowizny. Pogląd przywiązujący do odwołania darowizny z powodu rażącej niewdzięczności skutek tylko obligacyjny zaaprobowany został przez Sąd Najwyższy w Uchwale Składu Siedmiu Sędziów z dnia 07 stycznia 1967 r. (III CZP 32/66), który stwierdził, że samo odwołanie darowizny jako jednostronne oświadczenie woli, pochodzące od osoby, która przeniosła własność darowanej rzeczy i nie jest jej właścicielem, nie przenosi prawa własności na darczyńcę. Nie ma bowiem przepisu, który z określoną wyżej czynnością jednostronną łączyłby wprost skutek rzeczowy, choćby nawet odwołania dokonano w formie aktu notarialnego.
Takie też stanowisko prezentowane jest w licznych wyrokach sądów administracyjnych (np. wyrok NSA z dnia 16 września 2011 r., II FSK 539/10, wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 16 grudnia 2006 r., I SA/ Bd 839/09, wyrok NSA w Lublinie z dnia 12 stycznia 1998 r., I SA/Lu 1/97) oraz w poglądach doktryny - por. Marek Safjan, Kodeks cywilny - Komentarz, Księga trzecia. Zobowiązania. Darowizna str. 558, Wydawnictwo CH Beck, Warszawa, gdzie autor ten stwierdza, że odwołanie darowizny wywołuje skutki prawne na przyszłość ex nunc.
Wyrok WSA z dnia 6 czerwca 2017 r., I SA/Po 1687/16
Standard: 87811 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 51062
Standard: 8653
Standard: 15667
Standard: 33742
Standard: 87810
Standard: 28532
Standard: 46518
Standard: 52768