Wyrok z dnia 1997-03-19 sygn. II CKN 46/97

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CKN 46/97

Wyrok z dnia 19 marca 1997 r.

Zawarcie przez dłużnika odpowiedzi na pozew stwierdzenia, że uznaje roszczenie "za zasadne", nie wyklucza późniejszego podniesienia zarzutu przedawnienia.

Przewodniczący: sędzia SN J. Gudowski.

Sędziowie SN: E. Skowrońska-Bocian (sprawozdawca), T. Wiśniewski.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 19 marca 1997 r. na rozprawie sprawy z powództwa Skarbu Państwa - Urzędu Rejonowego w Z. przeciwko (...) Przędzalni Bawełny "S.(...)" w likwidacji w Z. o zapłatę, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 31 października 1996 r. sygn. akt (...).

oddalił kasację.

Uzasadnienie:

Skarb Państwa - Urząd Rejonowy w Z. wystąpił przeciwko (...) Przędzalni Bawełny "S.(...)" w likwidacji w Z. z żądaniem zapłaty 15 048,96 zł z tytułu zaległych opłat za użytkowanie wieczyste za lata 1991, 1992, 1993 i 1995.

Likwidator pozwanej Przędzalni w odpowiedzi na pozew uznał roszczenie powoda "za zasadne", ale na rozprawie w dniu 24 maja 1996 r. uznał powództwo tylko co do roszczeń, których termin przedawnienia nie upłynął. Sąd Wojewódzki w Łodzi wyrokiem z dnia 7 czerwca 1996 r. sygn. akt (...) uwzględnił powództwo co do roszczeń za lata 1993 i 1995, a w pozostałej części powództwo oddalił. Sąd wskazał, że zobowiązanie do uiszczenia opłat za lata 1991 i 1992 uległo przedawnieniu. W rewizji strony powodowej zarzucono naruszenie art. 117 § 2 k.c. przez przyjęcie, że uznanie powództwa nie jest równoznaczne ze zrzeczeniem się zarzutu przedawnienia.

Wyrokiem z dnia 31 października 1996 r. sygn. akt (...) Sąd Apelacyjny w Łodzi oddalił rewizję. Sąd ten podzielił stanowisko sądu pierwszej instancji, zgodnie z którym w uznaniu przez stronę pozwaną roszczenia nie mieści się dorozumiane zrzeczenie się zarzutu przedawnienia. W kasacji strony powodowej od tego wyroku zarzucono naruszenie art. 117 § 2 k.c. przez przyjęcie, że uznanie przez pozwanego powództwa w całości nie oznaczało zrzeczenia się korzystania z zarzutu przedawnienia. Skarżący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku przez uwzględnienie rewizji powoda. W odpowiedzi na kasację pozwany wniósł o jej oddalenie, wskazując, że uznanie roszczenia za zasadne nie było równoznaczne ze zrzeczeniem się zarzutu przedawnienia.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kasacja nie jest zasadna. Oświadczenie złożone przez stronę pozwaną w odpowiedzi na pozew było bardzo lapidarne. Wymagało zatem podjęcia zabiegów interpretacyjnych, zmierzających do ustalenia rzeczywistej woli pozwanego. Przy ustalaniu rzeczywistej treści dokonanego "uznania" konieczne jest uwzględnienie wszystkich okoliczności złożonego oświadczenia.

Sformułowanie "Pozwany uznaje roszczenie powoda za zasadne" może być potraktowane jako uznanie tzw. niewłaściwe w rozumieniu art. 123 pkt 2 k.c. Zgodnie bowiem z przyjętym poglądem, uznanie takie jest jedynie oświadczeniem wiedzy, a złożenie takiego oświadczenia wiedzy prowadzi do przerwania biegu przedawnienia w stosunku do uznanego roszczenia. Zrzeczenie się korzystania z zarzutu przedawnienia (art. 117 § 2 k.c.) ma natomiast odmienny charakter prawny. Jest to oświadczenie woli prowadzące do unicestwienia przysługującego dłużnikowi prawa, o charakterze prawa podmiotowego kształtującego, do uchylenia się od zaspokojenia przedawnionego roszczenia. Zrzeczenie się korzystania z zarzutu przedawnienia jest przy tym możliwe jedynie w odniesieniu do roszczeń, co do których upłynął już termin przedawnienia (art. 117 § 2 zd. 2 k.c.).

Porównanie tych dwóch oświadczeń prowadzi zatem do wniosku, że uznanie roszczenia "za zasadne" jest jedynie przejawem wiedzy dłużnika o tym, że określone roszczenie istnieje i przysługuje określonemu wierzycielowi. Nie może ono być utożsamiane z dorozumianym zrzeczeniem się zarzutu przedawnienia, które jak wskazano, ma odmienny charakter prawny. Ponadto należy mieć na uwadze, że zrzeczenie się korzystania z zarzutu przedawnienia wywiera poważne skutki prawne, co także przemawia za wnikliwym badaniem, czy oświadczenie dłużnika zawierało takie zrzeczenie. Z wywodów tych wynika, że złożenie przez dłużnika oświadczenia, w którym jedynie uznaje roszczenie "za zasadne" co do zasady, nie wyklucza późniejszego podniesienia zarzutu przedawnienia dochodzonego roszczenia. Przyjęcie, że uznanie roszczenia zawiera takie zrzeczenie się korzystania z przedawnienia, możliwe jest jedynie wówczas, gdy z treści lub z okoliczności, w jakich oświadczenie zostało złożone, wynika, że taka jest rzeczywista wola dłużnika.

W okolicznościach rozpoznawanej sprawy oświadczenie zawarte w odpowiedzi na pozew było bez żadnych wątpliwości jedynie uznaniem tzw. niewłaściwym w rozumieniu art. 123 pkt 2 k.c. Nie zawierało zrzeczenia się zarzutu przedawnienia, co zresztą wynika jednoznacznie z oświadczenia likwidatora pozwanej Przędzalni złożonego na rozprawie w dniu 24 maja 1996 r. Dodatkowo za takim stanowiskiem przemawia fakt, że roszczenia dochodzone przez stronę powodową były przedawnione tylko w części, a zrzeczenie się korzystania z zarzutu przedawnienia możliwe jest jedynie w stosunku do roszczeń już przedawnionych.

Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji (art. 393¹² k.p.c.).

OSNC 1997 r., Nr 10, poz. 143