Wyrok z dnia 1996-05-07 sygn. II CRN 54/96

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CRN 54/96

Wyrok z dnia 7 maja 1996 r.

Oznaczenie, w jakiej formie prowadzona jest przez osobę fizyczną działalność gospodarcza, może mieć jedynie znaczenie posiłkowe dla podkreślenia, że żądanie jest skierowane przeciwko niej, jako podmiotowi gospodarczemu i wiąże się z prowadzeniem przez nią tej działalności w konkretnej formie.

Przewodniczący: sędzia SN K. Kołakowski (sprawozdawca).

Sędziowie: SN J. Gudowski, J. Majewska.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 7 maja 1996 r. sprawy z powództwa "N.(...)" Spółki z o.o. w G. przeciwko Zofii G. - Hurtownia Artykułów Przemysłowych i Spożywczych "D.(...)" w L. o zapłatę, na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości (...) od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Łodzi z dnia 31 sierpnia 1995 r. sygn. akt (...) uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Wojewódzkiemu w Łodzi do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o wpisie od rewizji nadzwyczajnej.

Uzasadnienie:

W rewizji nadzwyczajnej od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Łodzi, wydanego w sprawie z powództwa "N.(...)" Spółki z o.o. przeciwko Zofii G. o zapłatę, Minister Sprawiedliwości zarzucił rażące naruszenie art. 117 § 2, art. 481 § 1 oraz art. 554 k.c. i wniósł o jego uchylenie oraz orzeczenie co do istoty sprawy przez zasądzenie kwoty 17 672,91 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 28 grudnia 1994 r. do dnia zapłaty wraz z kosztami procesu i oddalenie powództwa w pozostałej części. Zdaniem skarżącego, Sąd Wojewódzki nie uwzględnił uzasadnionego zarzutu przedawnienia, podniesionego przez pozwaną, i pominął, że opóźnienie może być liczone - w takiej sytuacji - tylko za okres do chwili przedawnienia.

Sąd Najwyższy uznał zarzuty tej rewizji za uzasadnione i uchylił zaskarżony wyrok, jednakże uznał, iż brak podstaw do orzeczenia co do istoty sprawy, stosownie do art. 422 § 1 zd. 1 k.p.c. Dlatego też przekazał sprawę Sądowi Wojewódzkiemu do ponownego rozpoznania (art. 422 § 2 k.p.c.).

Dochodząc należności z tytułu odsetek, powodowa Spółka stwierdziła w pozwie, że nastąpiło przedawnienie należności głównej oraz przedawnienie odsetek za okres do dnia 27 grudnia 1991 r.: "Powód liczy odsetki od dnia 28 grudnia 1991 r. (pozew zostaje wysłany w dniu 28 grudnia 1991 r.). "Z dalszego twierdzenia, że "w tutejszym Sądzie Wojewódzkim, toczyła się niniejsza sprawa, która została zasądzona prawomocnie w dniu 23 października 1994 r." wynika, iż strona powodowa błędnie usiłuje utożsamić wniesiony w tej sprawie pozew przeciwko pozwanej z pozwem wniesionym w dniu 18 maja 1994 r. i rozpoznanym w sprawie sygn. akt (...) przeciwko innemu podmiotowi.

Twierdzenie o "wysłaniu" pozwu w dniu 28 grudnia 1991 r. jest wynikiem oczywistego błędu popełnionego przez pełnomocnika strony powodowej, gdyż z zamieszczonej na wstępie daty sporządzenia i urzędowej adnotacji Sądu wynika, że pozew ten został "oddany" w urzędzie pocztowym w 1994 r.

Teza o tożsamości obu pozwów trafnie została w rewizji nadzwyczajnej uznana za bezpodstawną, gdyż pozew w poprzedniej sprawie skierowany został przeciwko nie istniejącej spółce z ograniczoną odpowiedzialnością i nie mógł spowodować żadnych skutków dla pozwanej. Teza ta mogła jednak zostać podniesiona w wyniku oczywiście błędnego pojmowania przez stronę powodową osoby swojego kontrahenta, a - w konsekwencji - przeciwnika procesowego. Mogło się do tego - jak się wydaje - przyczynić także posługiwanie się przez pozwaną wadliwą pieczęcią firmową. Nie dostrzegł tego także Sąd Wojewódzki.

Pozwana jest bowiem osobą fizyczną, prowadzącą działalność gospodarczą, a zatem stosownie do utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego, a także przepisów dotyczących tej działalności, nie może być oznaczona przez wskazanie firmy, jaką się posługuje. W uchwale z dnia 18 grudnia 1992 r. III CZP 152/92 (nie publ.) Sąd Najwyższy wskazał, że zdolność sądową także w postępowaniu przed sądem gospodarczym ma osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, a nie nazwa (firma). W postanowieniu z dnia 26 stycznia 1993 r. sygn. akt II CRN 74/92 (OSP 1993, z. 10, poz. 193) stwierdzono, że pozew skierowany przeciwko takiej osobie powinien wskazywać jej miejsce zamieszkania. Jest tak nawet wówczas, gdy - jak przyjął Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 4 stycznia 1995 r. III CZP 148/94 (OSNCP 1995, z. 4, poz. 61 ) - dopuszczalne byłoby wytoczenie powództwa przed sąd, w okręgu którego znajduje się miejsce prowadzenia działalności gospodarczej przez osobę fizyczną. W art. 12 ustawy o działalności gospodarczej sam ustawodawca uznał ogólnie, że każdy podmiot gospodarczy ma zawsze siedzibę, która może być różna od miejsca prowadzenia przez niego działalności gospodarczej. Miejsce to zostało określone w odniesieniu do wszystkich rodzajów tej działalności jako "zakład", co pozwoliło na uznanie, że pojęcie to odpowiada temu samemu pojęciu użytemu w art. 33 k.p.c. (w miejsce "przedsiębiorstwa" w art. 29 § 2 d. k.p.c.).

Oznaczenie, jakiego rodzaju lub w jakiej formie ("zakładzie") prowadzona jest przez osobę fizyczną działalność gospodarcza, może mieć w stosunkach zakresu prawa cywilnego (w tym postępowaniu w sprawach cywilnych) jedynie znaczenie posiłkowe i może być uznane za dopuszczalne-obok jej imienia i nazwiska- jedynie dla podkreślenia, że żądanie jest skierowane przeciwko niej, jako podmiotowi gospodarczemu i wiąże się z prowadzeniem przez nią tej działalności w konkretnej formie (np.: sklep określonej branży noszący odpowiednią nazwę, hurtownia określonych towarów, zakład usługowy lub przedsiębiorstwo budowlane).

Oznacza to, że - nie funkcjonująca pod określoną nazwą hurtownia, a - konkretna, prowadząca w jej ramach działalność gospodarczą osoba fizyczna powinna być eksponowana jako strona i od niej powinna być zasądzona dochodzona w sprawie należność.

W odniesieniu do niniejszej sprawy oznacza to, że - już z tego nawet tylko względu - nie mogłoby być prawidłowe stanowisko strony powodowej o rzekomej tożsamości stron w sytuacji, gdy w poprzedniej sprawie pozwała także tę samą Hurtownię "D.(...)", błędnie jedynie uznając, iż jest ona prowadzona w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Przeciwko takiej spółce zapadł bowiem poprzedni wyrok, a nie przeciwko pozwanej. To właśnie stało się przyczyną jego bezskuteczności i konieczności wytoczenia powtórnie powództwa przeciwko innej, prawidłowo wskazanej stronie.

W rezultacie chybione są także wywody strony powodowej, że w następstwie wniesienia poprzedniego pozwu doszło do przerwania biegu przedawnienia "do dochodzenia przedmiotowego roszczenia", (choć w odpowiedzi na rewizję nadzwyczajną strona ta uznała już tylko jedynie, że kwestia ta wymagałaby rozpatrzenia). Gdyby pozew ten i uwzględniający go wyrok były prawidłowe, istniałaby możliwość skutecznej egzekucji przeciwko pozwanej bez konieczności wszczynania nowego procesu.

Prowadzi to do wniosku, że trafne jest stwierdzenie zawarte w uzasadnieniu rewizji nadzwyczajnej, że podniesiony przez pozwaną zarzut przedawnienia jest uzasadniony. Pomimo bowiem sprzecznych twierdzeń stron i braku ustaleń Sądu Wojewódzkiego co do umówionego przez strony terminu zapłaty należności za sprzedane pozwanej towary, jest niewątpliwe (i zakładane w pozwie), że należność z tego tytułu uległa przedawnieniu. Według zawartych w pozwie twierdzeń samej strony powodowej dopuściła ona także do przedawnienia odsetek za okres do dnia 27 grudnia 1991 r. Nie miała ona jednak na uwadze, a pominął to także Sąd Wojewódzki, że z chwilą przedawnienia należności głównej wygasło również roszczenie o zapłatę odsetek za okres późniejszy. Zasądzenie należności z tego tytułu nastąpiło więc z rażącym naruszeniem art. 481 § 1 k.c. Roszczenie o odsetki, jakkolwiek zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, uzyskuje po powstaniu byt o tyle niezależny od długu głównego, że ulega przedawnieniu według własnych reguł (por. wyrok z dnia 19 stycznia 1990 r. IV CR 294/98, OSNCP 199(, z. 2-3, poz. 33, uchwały z dnia 5 kwietnia 1991 r. III CZP 20/91 i III CZP 21/91, OSNCP 1991 z. 10-12, poz. 120 i 121 i uchwałę z dnia 9 listopada 1994 r. III CZP 141/94 - nie publ.), to jednak przysługiwać może jedynie za czas opóźnienia spełnienia świadczenia pieniężnego. Z chwilą zatem, gdy odpada obowiązek spełnienia takiego świadczenia, nie mogą być - jak wskazał m.in. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 10 listopada 1995 r. III CZP 156/95, OSNCP 1996 z. 3, poz. 31 - liczone odsetki za opóźnienie w dalszym okresie.

Trafność wynikających stąd zarzutów rewizji nadzwyczajnej nie może jednak prowadzić do uwzględnienia zawartego w niej wniosku. Niezbędne są bowiem prawidłowe ustalenia co do poszczególnych dat. a w ich następstwie właściwej kwoty z tytułu należnych odsetek. Poczynienie tych ustaleń przez Sąd Najwyższy prowadziłoby do pozbawienia stron ewentualnej kontroli instancyjnej w trybie ewentualnej rewizji nadzwyczajnej (art. 417 § 3 k.p.c.).

Ponadto wymaga rozważenia przy ponownym rozpoznawaniu sprawy podniesiony przez stronę powodową w odpowiedzi na rewizję nadzwyczajną zarzut, że korzystanie przez pozwaną w okolicznościach niniejszej sprawy z powołania się na przedawnienie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (choć sama strona powodowa nie dochodziła w pozwie odsetek za okres, w którym roszczenie o nie uległo przedawnieniu).

Uzasadniło to przekazanie sprawy do ponownego, prawidłowego rozpoznania.

 OSNC 1996 r., Nr 7-8, poz. 110