Wymagalność roszczenia okresowego; termin płatności; przedawnienie odsetek (art. 118 k.c. i 360 k.c.)

Dla powstania obowiązku zapłaty odsetek za opóźnienie decydujące znaczenie ma to, czy spełnienie świadczenia lub jego części nastąpiło w terminie wynikającym z treści zobowiązania, a nie to, jaki charakter - jednorazowy lub inny - ma świadczenie (uchwała SN z 15 grudnia 2006 r., III CZP 126/06).

Uchwała SN z dnia 27 lipca 2021 r., III CZP 17/21

Standard: 56374 (pełna treść orzeczenia)

W zakresie ustalania początkowej daty biegu odsetek ustawowych regułą jest, że dłużnik (odpowiedzialny za wyrównanie szkody) pozostaje w opóźnieniu z zapłatą świadczenia bezterminowego, jakim jest odszkodowanie za wyrządzoną szkodę, na zasadach ogólnych, tj. od wezwania go przez poszkodowanego do spełnienia tego świadczenia (art. 455 k.c.). Od tego momentu wierzyciel ma zatem prawo żądać odsetek ustawowych za opóźnienie na podstawie art. 481 k.c.

Wezwanie dłużnika do spełnienia świadczenia na podstawie art. 455 k.c. może wywrzeć skutek w zakresie rozpoczęcia biegu terminu przedawnienia, ale tylko wówczas gdy zostanie ustalone, iż uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. Jednakże w sytuacji, gdy wierzyciel będzie zwlekał z wezwaniem dłużnika do spełnienia świadczenia, to okoliczność ta nie będzie miała znaczenia dla biegu terminu przedawnienia, ponieważ on i tak rozpocznie swój bieg w czasie, w którym wierzyciel miał możliwość dokonania tej czynności, niezależnie od jego świadomości co do przysługiwania mu roszczenia.

Brak jakichkolwiek podstaw, aby w przypadku, gdy postępowanie dowodowe potwierdzi, że roszczenie powoda było uzasadnione co do zasady i wysokości już w chwili wezwania do zapłaty, by nie zasądzić odsetek ustawowych od dnia następnego po dokonaniu skutecznego wezwania, mając na względzie rozumienia pojęcia „niezwłoczności”, uwzględniającego realność terminu pod względem miejsca i czasu oraz rodzaju i rozmiaru świadczenia, a także niekiedy funkcjonujących rozwiązań ustawowych. Sąd powinien zasądzić odsetki ustawowe od innej daty, ale tylko wówczas gdy w sprawie wystąpią okoliczności pozwalające na ustalenie rozmiaru świadczenia w całości bądź części na tę inną chwilę. Może to być chwila wyrokowania, chwila sporządzenia opinii, chwila rozszerzenia powództwa (przy uwzględnieniu art. 193 k.p.c.) itp.

Sąd zasadzając odsetki za opóźnienie od innej daty, niż wynikająca z faktu wezwania dłużnika do spełnienia świadczenia, powinien swoje stanowisko precyzyjnie uzasadnić, w szczególności wykazać, że żądanie zawarte w wezwaniu w całości bądź w części nie znalazło potwierdzenia w przeprowadzonym postępowaniu dowodowym. Jednakże w sytuacji, gdy sporządzona opinia biegłych potwierdzi zakres i wartość określonych prac, aktualnych na chwilę wezwania dłużnika do spełnienia świadczenia, to brak podstaw, aby odsetki za opóźnienie były zasądzone dopiero od chwili doręczenia dłużnikowi odpisu tej opinii.

Wyrok SN z dnia 15 kwietnia 2021 r., I CSKP 104/21

Standard: 67098 (pełna treść orzeczenia)